हाम्रो परम्परागत परिभाषामा भौतिक सम्पन्नता अर्थात् रुपियाँपैसा, जग्गाजमिन, घरघडेरी, गरगहना (सुनचाँदी, हिरा, मोती, पन्ना आदि) भएका मानिसहरू धनी र यी वस्तु नभएका मानिसहरूलाई गरिब भनिन्थ्यो । आधुनिक समयमा चाहिँ मोटो बैङ्क ब्यालेन्स, सेयर, गाडी, विभिन्न ठाउँमा घरघडेरी हुनेहरू धनी र अरू गरिब मानिँदै गए । गरिबहरू आफ्नो परिवारलाई दुई छाक राम्ररी खुवाउन र एकसरो कपडा पु¥याउनसमेत नसक्ता आफ्नो जन्मलाई नै धिक्कारिरहेका हुन्थे\हुन्छन् भने धनीहरू चाहिँ कसरी अरू धनी हुने भनेर तातो ताईमा परेको माछोजस्ता भएर छटपटाइरहेका हुन्थे\हुन्छन् ।

कुनै पनि राज्यको घोषित नीति भनेको सबै नागरिकको जीवनलाई उन्नत÷सम्पन्न बनाउनु भन्ने नै हुन्छ । मानवअधिकारवादीहरू पनि सरकारहरूका बोलीमा लोली मिलाउँदै त्यसै भन्छन् । आफूलाई कवि र साहित्यकार भनाउन खोज्नेहरू पनि आफ्ना सिर्जनामार्फत् त्यही कुरो भन्दै छन् । बाहिर माहोल हेर्दा लाग्छ, सारा संसार नै गरिबको पक्षमा छ । तर संसारमा देखाउने दाँत र चपाउने दाँत बेग्लाबेग्लै हुन्छन् । देखाउने दाँत निश्चय नै गरिबका पक्षमा नै छन् जुन बाहिर छर्लङ्गै देखिन्छन् परन्तु भित्री अर्थात् चपाउने दाँतले देखाउने दाँतलाई पूरै नियन्त्रण गरेको हुन्छ । अनि जतिसुकै युग बिते पनि धनीका पुस्ता धनी नै भइरहने र गरिबका पुस्ता गरिब नै भइरहने यथार्थ नै हामी सबैले देखिरहेका छौँ । हुनेखाने भनिएकाहरूमध्ये कतिले त भनेको पनि सुन्छौँ, ‘धनी वा गरिब हुनु पूर्वजन्मको कमाइ हो ।’ हामी तिनै कुरा पत्याएर बसेका छौँ अनि महाहैरानी खेप्तै जिन्दगी घिसारिरहेका छौँ । यसरी आफ्ना न्यूनतम आवश्यकता अर्थात् गाँस, बास, कपास, शिक्षा, स्वास्थ्य र सुरक्षा प्राप्त गर्न नसकी गरिबहरूको जिन्दगी समाप्त भइरहेको छ युगौँदेखि ।

अब म पछिल्ला घटनाक्रममा जान चाहन्छु । करिब ८ महिनादेखि संसार कोभिड–१९ द्वारा आक्रान्त छ । विश्वव्यापी रूपमा निर्ममतापूर्वक फैलिएको यस महामारीले लाखौँको ज्यान लिइसक्यो, लिँदै छ र अझै कति लिने हो कसैले पनि भन्न सक्ने अवस्था छैन । यसबाट बच्न जे जे गर्नुपर्छ भनेर भनिएको छ, त्यो पालना गर्ने चेतना नै आइसकेको महसुस हुँदैन । आफूलाई धनी ठान्नेहरूले अहङ्कारका कारण पालन गर्नुपर्ने कुरा पालन गरिरहेका छैनन् भने वास्तविक गरिबहरूसम्म त्यो सूचना जसरी पुग्नुपर्ने हो त्यसरी त्यो पुगेकै छैन । उनीहरू न त त्यस्ता सूचनाहरू बसेर सुन्न नै भ्याउँछन् । यसरी कुराको तालमेल भइराखेको छैन । कोही जानी जानी आफ्नो काल आफैँ निम्त्याउँदै छन् भने कोही नजानेर कालका ग्रास बनिरहेका छन् वा बन्ने क्रममा छन् । यो ज्यादै दुःखको कुरो हो ।

अब त प्रश्न गर्न मन लाग्छ, को धनी ? को गरिब ? खानु, लाउनु र मोज गर्नुले मात्रै धनीको परिभाषा नदिने बुझियो । आज विश्वको सबभन्दा धनी मानिएको मुलुकका धनीहरूलाई खोइ बचाउन सक्यो धनी सरकारले ? ती किन यसरी सिकार हुँदै छन् कोभिड–१९ का ? किन ? यस्तो भएपछि धनी हुनु वा धनी भनिनुको के अर्थ लाग्यो ? बरु जुन जुन मुलुकहरू गरिब भनेर चित्रित छन्, तिनमा कोरोनाले त्यस्तो उत्पात गरिहालेको छैन । गर्न त गर्ला किनभने उसले धनी भनिएकाहरूको मुटु छामिसक्यो । उसलाई लागेको हुँदो हो, धनीहरूले आफूलाई सजिलै बचाएर गरिब मुलुकहरूलाई समेत मद्दत गर्छन् र आफ्नो अभीष्ट पूरा हुँदैन । अब कोरोनाका लागि त्यो स्थिति रहेन । उसले बुझिसक्यो, ‘आफैँ त महादेव उत्तानो पर, कसले देला वर’ भन्ने अवस्थामा पुगिसके तथाकथित धनीहरू अर्थात् धनी मुलुकहरू । आफनो सुरक्षा गर्न नसक्नेले अरूको सुरक्षा गर्ने भन्ने कुरै आएन । अब धनीको पाइन पनि देखियो । गरिबहरू पसिना बगाएर खाने समूह भएकाले गरिब भएकामा अबको त्यस्तो हीनताबोध गरिरहनुपर्दैन भन्ने लागेको छ मलाई ।