आज मे १२ तारिख अर्थात् विश्व नर्स दिवस । नेपालमा पनि कोरोनाविरुद्ध चेतनामूलक कार्यक्रम तथा कोरोनासँग कुस्ती खेल्दै औपचारिक कार्यक्रम नगरी दिवस मनाइँदैछ । विश्वव्यापी महामारीको यो बेला नर्स तथा स्वास्थ्यकर्मीको मनोबल कसरी उच्च बनाइराख्न सकिन्छ भन्ने सोचका साथ विश्व नर्स दिवस केन्द्रित गरिएको छ ।

शारीरिक तथा मानसिक दुवै रुपमा खटिएर बिरामीको सेवा गर्ने नर्स तथा नर्सिङ पेशालाई सम्मानित पेशाका रुपमा लिने गरिन्छ । नर्सिङ पेशाको शुरुवात गर्ने फ्लोरेन्स नाइटिङ्गेलको जन्मदिनको अवसर पारेर विश्व नर्स दिवस मनाउने गरिन्छ । ‘लेडी विद् दि ल्याम्प’को उपनामले परिचित नाइटिङ्गेल सन् १८२० मा ब्रिटेनमा जन्मिएकी थिइन् । उतिबेला युरोपमा क्रिमेन युद्ध चलिरहँदा घाइते सैनिकहरुको उपचारार्थ उनी एउटा टुकी (ल्याम्प) को सहारामा अहोरात्र खटिन्थिन् । तिनै घाइते सैनिकहरुले उनलाई सम्मानका साथ ‘लेडी विथ दि ल्याम्प’ नाम दिएका थिए ।

रातको समयमा पनि टुकी बालेर पनि सम्पूर्ण बिरामीहरु भए ठाउँमा पुग्ने यिनी संसारकै पहिलो नर्स थिइन् । फ्लोरेन्स नाईटिङ्गेलले बेलायतको लण्डनस्थित थोमस हस्पिटलमा संसारकै पहिलो निजी नर्सिङ स्कुल स्थापना पनि गरेकी थिइन् । जुन अझैसम्म पनि गैरनाफामूलक ढंगमा सञ्चालनमा रहेको छ ।

विश्वब्यापी महामारी बनेको कोभिड–१९ को उपचारमा जोखिम मोलेर फ्रन्टलाइनमा खटिइरहेका नर्सहरूका कारण भिन्न परिस्थितिबीच यो वर्षको नर्स दिवसको महत्व अझ बढेको देखिएको छ । विश्वका विभिन्न ठाउँमा नर्स तथा चिकित्सकको सम्मान र मनोबल उच्च बनाउन सरकार एवं नागरिक स्तरबाट विभिन्न गतिविधि पनि भइरहेका छन् ।

नेपालमा नर्सिङको इतिहास वि.सं २०१३ बाट शुरु भएको देखिन्छ । जब केही गृहिणीहरु लगायतका नेपाली चेलीहरुले औपचारिक रूपमा नर्सिङको तालिम लिएका थिए । राणाहरुको शासन कालको क्रममा ४ जना नेपाली चेलीहरु विधावती कंसाकार, राधादेवी मालाकार, धर्मदेवी कंसाकार र विष्णुदेवी राईले भारतको अलाहवादवाट स्वास्थ्य सहायकको तालिम लिएको इतिहास छ । त्यसपछि क्रमशः नेपाली महिलाहरु भारतबाट ४ वर्ष ९ महिने लामो नर्सिङ कोर्स गरेर आउने चलन बढेको पाइएको छ ।

यो भन्दा अगाडिका विभिन्न महामारीमा पनि नर्सहरुले गर्ने मानवीय सेवा निकै महत्वपूर्ण मानिएका छन् । त्यसो त पछिल्लो समय विश्वब्यापी रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरससँगको युद्धमा पनि निकै महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन् । यो निकै चुनौतिपूर्ण युद्धमा लड्ने सेता पहिरनधारी स्वास्थ्य क्षेत्रका सिपाही अर्थात् नर्सहरु पनि युद्ध मोर्चामा अग्रस्थानमा रहेका छन् । सम्पूर्ण मानिसहरु रोगसँग डराएर घरभित्रै थुनिएको अवस्थामा आफ्नाु स्वास्थ्य र परिवारको पर्वाह नगरी रातदिन अहोरात्र खटिरहने ती नर्स तथा स्वाथ्यकर्मीलाइ सलाम छ ।

नर्सहरु भगवान त नहोलान् तर अहिलेको यो विषम परिस्थितिमा भगवान्भन्दा कम छैनन् । अझ यस्तो जटिल परिस्थितिमा अहोरात्र कर्तव्यमा खटिने नर्सहरुलाई धन्यवाद दिन कुनै शब्द पर्याप्त नहोला । नर्सहरुको चुपचाप उपस्थितिले पनि छेउको बिरामीलाई छुट्टै आराम मिल्दछ । विपतको यो विषम परिस्थितिमा दिनरात नभनी खट्ने अग्रपंक्तिका योद्धा नर्सहरुलाई विश्व नर्स दिवसको हर्दिक मंगलमय शुभकामना ।