शिक्षा / स्वास्थ्य

कोरोनाको कहरः मनोसामाजिक समस्याको जोखिम

Published

5 years ago

2020-05-16

कोरोनाको प्रकोपले विश्व नै अहिले आक्रान्त बनेको छ । रोगको संक्रमण तथा अन्य प्राकृतिक विपत्तिको बेला तनाव, डर, चिन्ताका कारण विभिन्न किसिमका लक्षणहरु देखिन सक्छन् ।

कस्ता लक्षण देखिन्छन् ?
मनमा कुरा खेल्नु ,झर्काे लाग्नु, हातखुट्टा, जीउ काँप्नु, कटकट् खानु वा झमझमाउनु, जीउ सिरिंग हुनु, मुख सुक्नु, पसिना आउनु, टाउको वा पेट दुख्नु, रिँगटा लाग्नु, मुटुको चाल बढ्नु, भोक तथा निद्रा नलाग्नु, छिटोछिटो पिसाब लाग्नु, कब्जियत हुनु, शरीरमा थकान हुनु, सास फेर्न गाह्रो भएको महसुस हुनु आदि लक्षण देखिन्छन् ।

त्यस्तै, छाती भारी हुनु, रिस उठ्नु, ध्यान केन्द्रित गर्न नसक्नु, चाँडै बिर्सनु, मन दुःखी हुनु, सामान्यभन्दा बढी डर र चिन्ता र पिर पर्नु, छटपटि हुनु, निर्णय लिन नसक्नु, डरलाग्दो सपना देख्नु, पटक–पटक झस्कनु, निराश हुनु, कुनै कुरामा चाख नलाग्नु, आफू वा परिवार कसैलाई केही होला कि भन्ने डर लाग्नु, शरीर तातो वा चिसो भएको महसुस हुनु जस्ता लक्षण देखिन सक्छन् । विपत् वा असहज अवस्थामा देखिने यस्ता लक्षणहरु सामान्य र स्वभाविक लक्षणहरु हुन् ।

यस्ता लक्षणहरु विपत् वा संकटको समयमा कतिपयलाई तुरुन्तै देखिन्छ भने कतिपयलाई केही दिनपछि मात्र देखिन शुरु हुन्छ । कोहीकोहीलाई भने केही महिना वा वर्षपछि पनि अचानक लक्षण देखा पर्न सक्छ ।

समस्या कसरी कम गर्न सकिन्छ ?
मनका बह पोख्न पाउँदा, घरपरिवार, साथीभाइ वा समाजको साथ र सहयोग मिल्दा, परिवारसँग बस्दा, सहयोगको आदानप्रदान हुँदा, सान्त्वना पाउँदा, विश्वस्त सूचना र उचित परामर्श पाउँदा, सुरक्षित वातावरण र अत्यावश्यक राहत पाउँदा, मनोरञ्जन, खेलकुद, व्यायाम, ध्यान पूजापाठ जस्ता कुरामा मन लगाउँदा, रिस र आक्रोश पोख्न पाउँदा, मन खोली रुन पाउँदा, सकारात्मक सोच राख्दा आफ्नो ध्यानलाई रमाइलो कुरामा मोड्दा, दैनिक जीवनमा फर्कने प्रयास र धैर्यले माथि भनिएका लक्षण आफैँ हराउँदै जान्छन् ।

केहीलाई भने लक्षण कम हुँदै जानुको सट्टा झन् बढ्ने पनि हुन सक्छ । जसले मनोसामाजिक समस्या वा मानसिक स्वास्थ्य समस्याको जोखिम बढेर जान्छ । यस्तो नहोस् भन्नका लागि स्वंय व्यक्तिले आफ्नो शारीरिक स्वास्थ्यको साथै मनको स्याहारसुसारमा पनि विशेष ध्यान दिनु जरुरी हुन्छ । जसलाई स्वहेरचाह भनिन्छ ।

आफ्नो मनको स्याहारसुसार कसरी गर्ने ?
१. करोनाको संक्रमणबाट जोगिन लकडाउनको पूर्ण पालना गर्नुपर्छ । सरसफाइमा ध्यान दिनुपर्छ । सेल्फ क्वारेन्टाइनमा बस्दा र सुरक्षाका उपायहरु अपनाउँदा मन ढुक्क हुन्छ । यसले डर, त्रास, भय, चिन्ता धेरै कम भएर जान्छ । आफू स्वस्थ छु भन्ने आत्मबल बढ्छ ।

२. फुर्सदको बेला मानसिक तनाव नहोस् भनेर समय व्यवस्थापन गर्नु जरुरी हुन्छ । दैनिक कार्यतालिका बनाएर आफ्नो दिनचर्यालाई सन्तुलित बनाउन सकिन्छ । आफूलाई व्यस्त तथा सक्रिय राख्न सकिन्छ । यसो गर्नाले मनमा कोरोनासम्बन्धी कुरा खेल्न पाउँदैन । नत्र जति बेला पनि कोरोनातिर ध्यान गई त्रास बढ्न सक्छ ।

३. कोरोनाको जोखिमबाट जोगिन सत्यतथ्य जानकारी त लिने तर अति सतर्क हुने, चाहिनेभन्दा बढी जानकारी लिन खोज्ने र समाचार पटकपटक हेरिरहने जस्ता व्यवहार गर्नुहुँदैन ।

४. सामाजिक सञ्जाल, इन्टरनेट चलाएर बस्ने भन्दा आफ्नो रुचिको काम गरेर समय बिताउन सकिन्छ । परिवारसँग कुराकानी गर्ने, खेल खेल्ने, किताब पढ्ने, लेख्ने, मनोरञ्जन गर्ने, रमाइला र ज्ञानबद्र्धक फिल्म हेर्ने काम गर्न सकिन्छ । घरयासी काममा समय दिन सकिन्छ ।

५. तनाव कम गर्न शारीरिक व्यायाम, योग, मेडिटेसन, श्वासप्रश्वासको व्यायाम, ध्यान केन्द्रित गर्ने अभ्यास तथा अन्य आरामदायी अभ्यासले ठूलो मदत पुर्याउँछ । तनावको बेला पर्याप्त निदाउनु जरुरी हुन्छ ।

६. तनावको बेला सजिलैसँग पच्ने तथा पोषणयुक्त आहार खानुपर्छ । जाँडरक्सी तथा लागूपदार्थको सेवनले त झनै समस्या बढाउँछ ।

कोरोनाको असरले ल्याउन सक्ने मानसिक स्वास्थ्य समस्याः
१. एन्जाइटीः विभिन्न किसिमका डर र चिन्ताजन्य समस्याहरु ।
२. डिप्रेसनः दिक्दारीपन तथा आत्महत्याको सोचाइ वा प्रयास ।
३. मानसिक आघातः पीडादायक घटनापछि उत्पन्न हुने एक किसिमको मानसिक रोग ।
४. प्यानिक अट्याकः एक्कासी बिनाकारण उत्पन्न हुने अत्यधिक त्रास ।
५. समायोजनको समस्याः परिस्थितिसँग जुझ्न नसकिरहेको अवस्था ।
६. अब्सेसिभ कम्पल्सिभ डिसअडर्सः एउटै सोच वा विचार आइरहने तथा एउटै कार्य लगातार धेरै पटक दोहोयाईरहने मानसिक रोग ।
७. जाँडरक्सी, लागू पदार्थको लत ।
८. कन्भर्सन डिसअडर्सः डर, त्रास, तनावको कारणले देखिने मनोवैज्ञानिक समस्या ।
९. एक्युट स्टेस डिसअडर्सः तत्कालै देखा पर्ने तनावजन्य समस्या ।

यस्तो बेलामा विज्ञको सहयोग लिनुपर्छ
प्रत्येक व्यक्तिको मानसिक क्षमता फरकफरक हुने हुँदा यसले पार्ने असर पनि फरकफरक हुन्छ । साथै व्यक्तिअनुसार कोही चाँडै सामान्य अवस्थामा फर्कन सक्छन् भने केहीलाई सामान्य अवस्थामा फर्कन समय पनि लाग्न सक्छ । धेरैजसो मानिसहरु ढिलोचाँडो सामान्य अवस्थामा फर्किन सक्ने भए तापनि केही प्रतिशत व्यक्तिहरुमा मानसिक समस्या देखिन सक्छ ।

लक्षणहरु कम नभएमा वा बढ्दै गएमा, आफ्नो दैनिक काम गर्न कठिनाइ भएमा, आफ्नो वरिपरिका मानिस, ठाउँ, समय राम्ररी ठम्याउन नसकेमा, अरुले नसुन्ने आवाज सुनेमा, अत्याधिक लागू पदार्थको सेवन गर्न थालेमा, मानसिक स्थिति र सन्तुलन गुमाएमा, नकारात्मक सोचाइ मात्र आइरहेमा, आत्महत्याको सोच, योजना वा प्रयास गरेमा, व्यक्तित्व र स्वभावमा परिवर्तन आएमा मनोचिकित्सक, मनोविद् तथा मनोसामाजिक विमर्शकर्ताको सहयोग लिनुपर्छ ।

(लकडाउनको अवधिभरि फोनमार्फत् निःशुल्क मनोपरामर्श सेवाको व्यवस्था मार्क नेपालले गरेको छ । जसको लागि ९८१३५२७७३२ मा सम्पर्क गर्न सकिन्छ ।)
लेखकः मार्क नेपाल मनो सेवा केन्द्रका अध्यक्ष हुन् ।

Up Next

संक्रमितको संख्या २७३, सिरहासहित ५ जिल्लामा थपिए ६ जना कोरोना संक्रमित

Don't Miss

सार्कमा संक्रमित डेढ लाखभन्दा बढी, ४ हजारभन्दा बढीको मृत्यु, ४५ हजारभन्दा बढी निको

Facebook Comment

Click to comment

You must be logged in to post a comment Login

You must be logged in to post a comment.

Banner

अनुशिल ट्रेड कन्सन दमकमा टिभिएसको एक्स्चेन्ज मेला हेर्नुहाेस अफर

Published

1 year ago

2023-09-28

निष्पक्षखबर

विराटचाेक दमकमा रहेकाे अनुशिल ट्रेड कन्सनमा टिभिएस बाइकको एक्स्चेन्ज मेला सञ्चालन भइरहेकाे छ । दमककालागि आधिकारिक बिक्रेता झापाकाे दमक ५ सगरमाथा पम्प छेउमा रहेकाे अनुशिल ट्रेड कन्सनले असोज ९ बाटै सुरु गरेकाे एक्स्चेन्ज मेला १३ गतेसम्म सञ्चालन हुने विक्रेता कम्पनीले जनाएकाे छ ।

एक्स्चेन्ज मेलामा विभिन्न अफरहरु सार्वजनिक गरिएको छ । जस अन्तर्गत नकिन्दै एक लाख रुपैयाँसम्म जित्ने मौका , किन्दा ५ लाख रुपैयाँँसम्म जित्ने मौका हरेक महिना १०० प्रतिशत क्यास ब्याक , बम्पर उपहारमा १० लाख रुपैयाँसम्म जित्ने अवसर कम्पनीले सार्वजनिक गरेको छ ।

एक्स्चेन्ज मेलामा १० हजार रुपैयाँसम्म को भ्यालु एडिसनको सुविधा रहेको अनुशिल ट्रेड कन्सनले जनाएकाे छ । २५ प्रतिशत डाउन पेमेन्ट तथा शून्य प्रतिशत ब्याजदरमा सहज फाइनान्सको सुविधासहित कम्पनीबाट टिभिएस बाइक चडेर जान सकिने ,लाइफ टाइम वारेन्टीको सुबिधाका साथै हेलमेट तथा ब्याग र बाइक कभर समेत निशुल्क उपलब्ध गराइने कम्पनीले जनाएकाे छ ।

Banner

कांग्रेसले नयाँ नेतृत्व छान्न सोमबार बिहान ८ बजेदेखि मतदान सुरू गर्ने

Published

3 years ago

2021-12-12

निष्पक्षखबर

नेपाली कांग्रेसले नयाँ नेतृत्व छान्न सोमबार बिहान ८ बजेदेखि मतदान सुरू गर्ने भएको छ। १४ औं महाधिवेशनअन्तर्गत सभापति पदका लागि ५ जना मैदानमा छन्। गोरखाका युवराज न्यौपानेले सभापतिमा दिएको उम्मेदवारी फिर्ता लिइसकेका छन्। न्यौपानेले शेखर कोइराला समूहलाई समर्थन गर्दै आज उम्मेदवारी फिर्ता लिएका हुन्। अब शेरबहादुर देउवा, प्रकाशमान सिंह, शेखर कोइराला, विमलेन्द्र निधि र कल्याण गुरूङबीच चुनावी प्रतिस्पर्धा हुने भएको छ।

कांग्रेसले भृकुटीमण्डप, राष्ट्रिय सभागृह र नेपाल पुलिस क्लबमा मतदान स्थल तोकेको छ। कांग्रेसले कागजकै मतपत्र बनाएको छ भने मत खसाल्ने बाकसका रूपमा पानी ट्यांकीको प्रयोग गरिने भएको छ। कांग्रेसमा ४७४३ जना महाधिवेशन प्रतिनिधि छन्। एक महाधिवेशन प्रतिनिधिले २९ मतपत्रमा मतदान गर्नुपर्ने भएकाले करिब एक घन्टासम्म मत खसाल्न समय लाग्नेछ। मत खसाल्ने ठाउँ २९ वटा छ। करिब १० घन्टामा मत खसालेर सक्ने अनुमान छ।

कांग्रेसले मतदान सकिएलगत्तै मतगणना गरिने बताएको छ। कांग्रेस केन्द्रीय निर्वाचन समितिका सदस्य तेज रावलले सबैभन्दा पहिले सभापति पदका लागि मतगणना गरिने बताए।

‘

Banner

उद्योग वाणिज्य, जेसीज र लायन्सद्वारा शुभकामना आदानप्रदान

Published

3 years ago

2021-10-29

निष्पक्षखबर

विराटचोकः मोरङको सुन्दरहरैचा नगरपालिकामा रहेका सुन्दरहरैंचा उद्योग वाणिज्य संघ, इन्द्रपुर जेसीज र लायन्स क्लब अफ इन्द्रपुरले शुभ दीपावली तथा छठ लगायतका पर्वको उपलक्ष्यमा शुभकामना आदानप्रदान कार्यक्रम सम्पन्न गरेका छन् ।

शुभकामना आदानप्रदान कार्यक्रममा बोल्दै नगरप्रमुख शिवप्रसाद ढकालले राजनीतिक पार्टीका अधिवेशन सकिएर चलयमान र सक्रियता बढ्न थालेकाले यसले समाज निर्माणमा टेवा पुग्ने बताए । यस क्षेत्रको राजनीति संस्कारयुक्त रहेको बताउँदै उनले फरक आस्था भए पनि विकास निर्माण, सामाजिक कार्य, विपद व्यवस्थापनमा राजनीतिक शक्ति एक हुनाले स्थानीय सरकार सञ्चालनमा सहयोग पुगेको बताए ।

आफ्नो कार्यकाल छोटिँदै गएकाले सोचेजति काम गर्न नसकिए पनि भए गरेका काम ईमानदारीका साथ हुने उनले बताए । बेमौसमी वर्षाका कारण आएको बाढीले धान खेतीसँगै विकास निर्माणमा ठूलो क्षति पुर्याएकाले यस विषयमा प्रारम्भिक चरणको क्षतिको विवरण लिइसकिएको र केही दिन पछि बस्ने कार्यपालिकाले सो विषयमा निर्णय गर्ने बताए ।

कार्यक्रममा बोल्दै मेयर ढकालले सुन्दरदुलारी उद्योग वाणिज्य संघ र कोशीहरुैंचा उद्योग वाणिज्य संघलाई समायोजन गरी एउटै वाणिज्य संघ बनाउन नवनिर्वाचित पार्टीहरुले भूमिका खेल्नुपर्ने बताउँदै आफूले पनि यस विषयमा घनीभूत तयारी गरिरहेको बताए । कोभिड १९ व्यवस्थापनमा वाणिज्य संघ, जेसीज र लायन्स क्लब लगायतका संस्थाले खेलेको भूमिका प्रति ढकालले प्रशंसा व्यक्त गरे ।

नेकपा एमाले सुन्दरहरैंचाका नवनिर्वाचित अध्यक्ष मातृकाप्रसाद ढकालले पार्टीले साझा धारणा बनाएर अघि बढ्ने बताए । एमालेले हातमा हात मिलाएर सुन्दरहरैंचाको सामाजिक, आर्थिक र विकास निर्माणको श्रीवृद्धिका लागि मिलेर जाने बताए ।
यस्तै, नेपाली काङ्ग्रेस सुन्दरहरैंचाका नगर सभापति भक्तिप्रसाद सिटौलाले जिल्लाकै ऐतिहासिक बजारमा कार्यक्रम आयोजना हुनु राम्रो पक्ष भएको बताउँदैै राजनीतिक दललाई एकै ठाउँमा राखेर भव्य कार्यक्रम हुनाले पछिल्लो समय बिग्रँदो राजनीतिलाई यसले एकताको सन्देश दिएको बताए ।

शुक्रबार वडा नम्बर १ हरैंचामा रहेको हात्तीसार खेलमैदानमा आयोजित कार्यक्रममा नगरप्रमुख शिवप्रसाद ढकाल, उपप्रमुख धनमाया तामाङ, नेकपा एमाले नगर अध्यक्ष मातृकाप्रसाद ढकाल, नेपाली कांग्रेस नगर सभापति भक्तिप्रसाद सिटौला, नेकपा माओवादी केन्द्रका नगर अध्यक्ष दुशान्त भट्टराई, एकीकृत समाजवादीका नगर अध्यक्ष महेश आचार्यसहित विभिन्न संघसंस्थाका पदाधिकारीहरुको उपस्थिति रहेको थियो ।

कार्यक्रममा बोल्दै नेपाली कांग्रेस नगर सचिव दिलीप थापाले हरैचा ऐतिहासिक क्षेत्र भएकाले यस ठाउँलाई चिनाउन यस क्षेत्रको खोज अनुसन्धानमा लाग्नुपर्ने धारणा राखेका थिए ।

कार्यक्रममा आयोजक संस्था वाणिज्य संघका अध्यक्ष कृष्णप्रसाद रिजाल, इन्द्रपुर जेसीजका अध्यक्ष कृष्णप्रसाद ओझा, लायन्स क्लबका अध्यक्ष रोहित शाह लगायत उपस्थित रहेका थिए ।

यसैबीच नेकपा एमाले, नेपाली काङ्ग्रेस, नेकपा माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी पार्टीका नवनिर्वाचित पदाधिकारीलाई सम्मान गरिएको थियो । कार्यक्रम सुन्दरहरैंचा उद्योग वाणिज्य संघका महासचिव नारायण कार्कीले सञ्चालन गरेका थिए ।