आपतकाल घोषणा गर्दै राष्ट्रपति दिशानायकेद्वारा अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगको आह्वान

कोलम्बो – ‘दितवा’ नामको शक्तिशाली तूफानसँगै परेको भीषण वर्षाले श्रीलंकामा व्यापक बाढी–पहिरो आएको छ। आपतकालीन निकायका अनुसार कम्तीमा १३२ जनाको मृत्यु भएको छ भने १७६ जना अझै बेपत्ता छन्।

यो विपत्तिपछात् राष्ट्रपति अनुरा कुमारा दिशानायकेले देशमा आपतकाल घोषणा गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग तत्काल सहयोगको आग्रह गरेका छन्। श्रीलंकाली सरकारले विदेशमा रहेका नागरिकसँग पनि स्वदेश पैसा पठाउन अनुरोध गरेको छ।

आठ वर्षयताकै सबैभन्दा ठूलो विपत्ति

श्रीलंकामा पछिल्ला आठ वर्षमा आएको सबैभन्दा ठूलो प्राकृतिक विपत्ति यही हो। २०१७ मा आएको बाढी–पहिरोमा २०० जनाको मृत्यु भएको थियो र लाखौँ व्यक्ति विस्थापित भएका थिए।

विपद् व्यवस्थापन विभागका अनुसार यो वर्षको विपत्तिले १५ हजारभन्दा बढी घर नष्ट गरेको छ। ७८ हजारभन्दा बढी नागरिकलाई अस्थायी सरकारी शिविरमा सारिएको छ।

विभागका महानिर्देशक सम्पत कुतोवेगोदाका अनुसार,

“हाम्रोमा १३२ जनाको मृत्यु पुष्टि भएको छ भने १७६ जना बेपत्ता छन्। राहत तथा उद्धारका काममा सेना, वायुसेना र नौसेनाको सहयोग लिइएको छ।”

सडक अवरुद्ध, गाउँ छुट्टिएका

मध्य श्रीलंकास्थित बादुल्ला जिल्लामा सडक सम्पर्क कटिएका कारण राहत सामग्री पुर्‍याउन कठिनाइ भइरहेको छ।
सबैभन्दा प्रभावित क्षेत्रमध्ये एक, मास्पान्ना गाउँका बासिन्दा समन कुमारा भन्छन् –

“हामी गाउँ छोड्न सक्दैनौँ, कोही यहाँ आउन पनि सक्दैन। पहिरोले सडक भत्किँदा खाना र पिउने पानी दुवै समस्या भएको छ।”

विद्युत्, पानी र सञ्चार सेवा ठप्प

अधिकारीका अनुसार श्रीलंकाको एक तिहाइ भूभागमा विद्युत् र पानी आपूर्ति बन्द छ। धेरै पानी शुद्धीकरण केन्द्रहरू डुबानमा परेका छन् भने केही स्थानमा इन्टरनेट सेवा समेत अवरुद्ध छ।

राजधानी कोलम्बोबाट करिब ११५ किलोमिटर पूर्व रहेको क्यान्डी क्षेत्रमा पनि पहिरोका कारण सडक भत्किएको र धेरै स्थानमा पुग्न नसकिने जनाइएको छ।

भारतको पहिलो सहयोग

विपत्तिपछि भारत पहिलो देश बन्यो जसले श्रीलंकामा राहत सामग्री पठायो।
दुईवटा विमानबाट खाद्यान्न र आवश्यक सामग्री पठाइएको छ भने कोलम्बोमा रहेको भारतीय नौसैनिक जहाजले पनि सहयोग पुर्‍याइरहेको छ।

भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले श्रीलंकामा ज्यान गुमाएकाहरूप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै थप सहयोगको आश्वासन दिएका छन्।

भारततर्फ अघि बढ्दै ‘दितवा’

दितवा तूफान शनिबार श्रीलंका पार गर्दै भारततर्फ अगाडि बढेको छ। यसै कारण भारतको चेन्नई विमानस्थलमा ५४ उडान रद्द गरिएको छ। भारत मौसम विभागले आगामी ४८ घण्टामा तीव्र वर्षा र तीव्र हावाहुरीको चेतावनी जारी गरेको छ।

अफ्रिकामा पहिलो पटक जी–२० शिखर सम्मेलन चलिरहेको छ । महत्त्वकांक्षी र दीर्घकालीन चुनौतिमा केन्द्रित एजेन्डासहित हिजोदेखि सम्मेलन शुरु भएको हो । तर अमेरिकाले सम्मेलन बहिष्कार गरेको अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमले जनाएका छन् । अमेरिकी बहिष्कारले सम्मेलनका एजेन्डा र वातावरणलाई थप जटिल बनाएको छ । डोनाल्ड ट्रम्प प्रशासनले दक्षिण अफ्रिकाले अघि सारेका विविधता, समानता, समावेशीकरण र जलवायु केन्द्रित नीतिप्रति असन्तुष्टि व्यक्त गर्दै आएको छ ।

कूटनीतिक तनाव, बहुपक्षीय आकांक्षा र विश्वव्यापी भू–राजनीतिक विभाजनकाबीच शुरु भएको सम्मेलनबाट विश्वको आर्थिक सङ्कटलाई समाधान गर्ने भूमिकामा प्रश्न उठेको छ । जी–२० मा युरोपेली सङ्घ र अफ्रिकी सङ्घसहित १९ देश छन् ।

युक्रेन र फ्रान्सबीच राफेल लडाकु विमानको सम्झौता भएको छ । युक्रेनले रुसी आक्रमणबाट आफूलाई बचाउन फ्रान्समा निर्मित १०० वटासम्म राफेल एफ–४ लडाकु विमानका साथै हवाई रक्षा प्रणालीहरू प्राप्त गर्ने सम्झौता भएको बीबीसीले जनाएको छ ।

सम्झौतामा फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोन र उहाँका युक्रेनी समकक्षी भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले हस्ताक्षर गर्नुभयो । पेरिस नजिकैको एक हवाई अड्डामा सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेपछि युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले यो कदमलाई ऐतिहासिक भनेर स्वागत गर्नुभयो ।

युक्रेनले सन् २०३५ सम्ममा राफेल एफ–४ लडाकु विमान प्राप्त गर्ने र इन्टरसेप्टर ड्रोनको संयुक्त उत्पादन यसै वर्ष शुरू हुनेछ ।

फ्रान्स र युक्रेनबीचको सम्झौताको वित्तीय विवरण तयार भइसकेको छैन, तर धेरै रिपोर्टहरूले फ्रान्सले युरोपेली सङ्घबाट कोष जुटाउने र जफत गरिएका रुसी सम्पत्तिहरू प्रयोग गर्ने योजना बनाएको दाबी गरेका छन् । यो एक विवादास्पद कदम मानिन्छ जसको बारेमा युरोपेली सङ्घका २७ सदस्यहरूको राय विभाजित छ ।

रुसले पछिल्ला महिनाहरूमा ऊर्जा र रेल पूर्वाधारलाई लक्षित गर्दै युक्रेनमा ड्रोन र मिसाइल आक्रमणहरू बढाएको छ ।

सीमावर्ती शहर र शहरहरूमा लामो दूरीको हवाई आक्रमण रोक्न युक्रेन झन्डै शक्तिहीन भएकोले उसको आकाशको सुरक्षाका लागि यी लडाकु विमानहरूलाई महत्त्वपूर्ण मानिएको खबरमा उल्लेख छ ।