विराटचोकः नेपाली राजनीति र साहित्यमा उल्लेख्य योगदान दिएका जननायक विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाको १ सय ७ औं जन्म जयन्ती आज विविध कार्यक्रम गरेर मनाइँदैछ ।

नेपालका प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री कोइरालाले नेपालमा प्रजातन्त्र स्थापनाका लागि गरेको योगदान र संघर्षलाई अहिले पनि सबैले प्रशंसा गर्ने गरेका छन् । विसं १९७१ भदौ २४ गते जन्मिएका कोइरालाले निर्वासनका क्रममा भारतमा रहेको बेला भारतको स्वतन्त्रता संग्राममा भाग लिएका उनी त्यसपछि नेपाललाई स्वतन्त्र बनाउन लागि परेका थिए । भारत स्वतन्त्र भएपछि नेपालमा प्रजातन्त्र स्थापनाका लागि सहज हुन्छ भनेर भारतको स्वतन्त्रता संग्राममा भाग लिएको उनी बताउँथे ।

राणा शासन अन्त्य गर्न भनी उनले २००३ सालमा नेपाली कांग्रेसको स्थापना गरेका थिए । प्रजातन्त्र स्थापना नै मुख्य लक्ष्य लिएर सुवर्ण सम्शेरको नेतृत्वमा २००६ सालमा स्थापना भएको नेपाल प्रजातन्त्र कांग्रेससँग नेपाली कांग्रेसको एकता भएपछि २००७ सालको क्रान्ति सफल भएको पाइन्छ ।

क्रान्तिको सफलतापछि मोहनशम्शेरको नेतृत्वमा बनेको राणा–कांग्रेस सरकारमा बीपी गृहमन्त्री बनेका थिए । २०१५ सालको आमनिर्वाचनमा काङ्ग्रेसले दुई तिहाई बहुमत प्राप्त गरेपछि प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बनेका कोइरालाले नेपालमा राष्ट्रियता, प्रजातन्त्र र समाजवाद स्थापनाका लागि राजनीतिक नेतृत्व प्रदान गरे । वि.सं २०१७ पुस १ गते जननिर्वाचित सरकार अपदस्त गरिएपछि कोइराला लगायत नेतालाई सिंहदरबारमा बन्दी बनाइएको थियो । वि.सं २०२५ मा स्वास्थ्य परीक्षणका लागि जेलमुक्त भएका कोइरालाले ८ वर्षसम्म भारतमा निर्वासित जीवन बिताएका थिए ।

८ वटा ज्यान मुद्दाको पर्वाह नगरी २०३३ साल पुस १६ गते राष्ट्रिय एकता तथा मेलमिलापको नीति लिई उनी स्वदेश फर्केका थिए । भारतमा निर्वासित भएर प्रजातन्त्र पुनस्र्थापनाका पक्षमा संघर्ष गर्दा राष्ट्रियता कमजोर भएको विश्लेषण उनको थियो । उनले अपनाएको मेलमिलापको नीति आज पनि मुलुकको राजनीतिमा उत्तिकै सान्दर्भिक रहेको चर्चा हुने गरेको छ ।

कोइरालाको योगदान नेपाली साहित्यका क्षेत्रमा पनि महत्वपूर्ण रहेको छ । नेपाली साहित्यमा मनोवैज्ञानिक यथार्थवादी धाराका प्रवर्तक कोइरालाका डेढ दर्जन कृति प्रकाशित छन् ।

क्यान्सर रोगबाट पीडित उनको वि.सं २०३९ साउन ६ गते निधन भएको थियो । कोरोनाको त्रासका कारण यसपटक भर्चुअल माध्यमबाट विभिन्न कार्यक्रम गरी बीपी जयन्ती मनाइँदैछ ।