कला / साहित्य
मालश्री धुनको मूलमन्थन
नेपालको सांस्कृतिक इतिहासमा सङ्गीतको निकै महत्वपूर्ण स्थान रहेको छ । विशेषतः सांस्कृतिक अनुष्ठान, धार्मिक एवम् आध्यात्मिक साधना, तन्त्र–सम्मोहनको अभ्यास र परम्पागत आभिचारिक उपचार पद्धतिमा सङ्गीतले प्रभावकारी भूमिका खेल्दछ ।
त्यसकारण सङ्गीतलाई साधकको आध्यात्मिक समुन्नतिको एउटा आधार मानिन्छ । सङ्गीतका विविध आयामहरूमध्ये भक्तिसङ्गीतले गहन शान्ति र आध्यात्मिकतालाई परिष्कार गर्छ । त्यसो त, सङ्गीतलाई जीवनका विविध आयामहरूमा जोडिन्छ । युद्धकला र आमसञ्चार त्यसका केही उदाहरणहरू हुन् ।
नेपालको साङ्गीतिक एवम् सांस्कृतिक इतिहासमा मालश्री सङ्गीत (धुन) को विशेष स्थान छ । शरद ऋतुको आगमनसँगै आउने धार्मिक एवम् सांस्कृतिक पर्व परम्पराले वातावरण र पर्यावरणलाई थप सङ्गीतमय बनाएको हुन्छ । मूलतः दसैंमा बज्ने मालश्री धुन धार्मिकता एवम् आध्यात्मिकता बोकेको नेपालको मौलिक धुन हो जुन धर्म, संस्कृति र आध्यात्मिकताको त्रिवेणी बनेको छ । कतिपय सङ्गीत साधकहरूले मालश्री धुनलाई दशैंको पर्यायवाचीको रूपमा परिभाषित गरेका छन् ।
नामङ्करणको आधार
लोकभाषामा मालश्रीलाई मालासिरी भनिएको देखिन्छ । नेवारी सङ्गीतको इतिहासको अध्ययन गर्दा यसलाई मालसी वा मारश्री भनिएको कुरालाई सङ्गीतका अध्येयता रामशरण दर्नालले परिचर्चा गरेका छन् । उनका अनुसार भारतीय विद्वान् पण्डित दामोदरले संस्कृत भाषामा लेखेको ‘सङ्गीत’ पुस्तकमा मालश्रीलाई मालसी नै भनिएको छ । हिन्दी भाषामा मालवश्री पनि भनिने यस धुनलाई दशैं वा कुनै माङ्गलिक अवसरमा गायन तथा वादन गरिने विशेष प्रकारको लयलाई मालश्री भनी नेपाली बृहत् शब्दकोषले परिभाषित गरेको छ ।
इतिहास
मालश्री धुनको इतिहासमा हालसम्म गहन अध्ययन नभएको प्रतीत हुन्छ । सङ्गीतका साधकहरू इतिहासको खोजीभन्दा पनि साधनामै रम्ने हुँदा यसको अध्ययन नभएको तर्क गर्न सकिन्छ । सामाजिक र सांस्कृतिक अध्येयताहरूले पनि यस विषयमा त्यति धेरै अध्ययन गरेको देखिँदैन । लिच्छविकालका अभिलेखहरूमा सङ्गीत र नाटक विषयका सन्दर्भहरू (धनबज्र बज्राचार्य, लिच्छविकालका अभिलेख) पाइएता पनि मालश्री धुनबारे केही सङ्केत छैन । मल्लकालमा भने सङ्गीतको राम्रो विकास भएको अभिलेखात्मक एवम् ऐतिहासिक सामग्रीहरूबाट प्रमाणित हुन्छ । तत्कालीन राजाहरूले धारण गरेको विरुदावली र लेखाएका प्रशस्तिको अध्ययनबाट सङ्गीत, अभिनय र नाटकमा उनीहरूको अभिरुचि रहेको पुष्टि हुन्छ (राजकुमार सुवेदी, मध्यकालीन मुद्राहरूमा धार्मिक तथा सांस्कृतिक प्रभाव, विद्यावारिधि उपाधिका लागि तयार पारिएको अप्रकाशति शोधपत्र, पृष्ठः १०७–११४) ।
भक्तपुरका राजा जितामित्र मल्लले राख्न लगाएको ने.सं. ७९७ को कुमारी चोकस्थित अभिलेखमा मालश्री गीतको सङ्केत परेको इतिहासकारहरूले चर्चा गरेका छन् (संशोधनमण्डलबाट प्रकाशित अभिलेख सङ्ग्रह सातौं भागको पृष्ठः २४–२५) । संशोधन मण्डलले प्रकाशित गरेको यसै सन्दर्भलाई आधार लिएर सङ्गीतका एक अन्वेषकले मल्लकालमै मालश्री सङ्गीतको विकास र विस्तार भएको चर्चा गरेका छन् (रामशरण दर्नाल, नेपाली सङ्गीत संस्कृति, पृष्ठः ११२) । त्यस्तै जगत्ज्योति मल्लले आफ्नो पुस्तक ‘गीतपञ्चक’ मा मालश्री गीत लेखेको अन्वेषक दर्नालले उल्लेख गरेका छन् (ऐजन, पृष्ठः ११३) ।
हिन्दू धर्मको साथसाथै बौद्ध धर्म, संस्कृति र कला, वास्तुकलाको राम्रो विकास भएको पुरातात्विक एवम् ऐतिहासिक प्रमाणहरू पर्याप्त छन् । विशेषतः तान्त्रिक साधनाको सम्पादन एवम् अनुष्ठान गरिने बौद्धचर्या सङ्गीतमा मालश्री रागका धुन, लय र तालमा सिर्जना गरिएकोे अन्वेषक दर्नालले बताएका छन् (ऐजन पृष्ठ) ।
शाहकालमा आएर मालश्री धुनले अझ व्यापकता पायो । शक्ति, साधना र उपासनामा भक्तिसङ्गीतको विशेष महत्व हुन्छ । मल्ल तथा शाह राजहरूले आफूमा निहीत शक्ति उजागर एवम् आत्मजागरणका लागि मालश्री धुनलाई अपनाएको हुन सक्ने हनुमानढोका दरबार परिसरमा अनुसन्धान गरेका सुवासकृष्ण डङ्गोलको तर्क छ ।
आज पनि हनुमानढोका दरबारमा फूलपाती भित्र्याउँदा मालश्री धुनको विशेष महत्व हुँदा हर्षबढाइँ र शक्ति प्रदर्शनमा यस धुनको प्रयोग गरिएको डङ्गोलको तर्क रहेको छ । राजा श्री ५ पृथ्वीनारायण शाहले गुरु गोरखनाथ र देवी मनकामनाको समर्पणमा मालश्री धुनमा आधारित गीत लेखेको अध्येयताहरू बताउँछन् । त्यस्तै राजा रणबहादुर शाहले देवी भैरवीको आराधनाका लागि ‘राग मालश्री’ शीर्षकमा गीत तयार गरेको पुरातत्वविद् जनकलाल शर्माले उल्लेख गरेका छन् (जनकलाल शर्मा, जोसमनी सन्त परम्परा र साहित्य) ।
मालश्री धुन काठमाडौंमा मात्रै केन्द्रित भएन, पछि यो देशैभरि फैलियो । खस भाषाको उत्पत्तिस्थल मानिने उपत्यका, लामाथाडास्थित कनकसुन्दरीको देवीथानमा गाइने दशैं गीतको सङ्कलन र त्यसको व्याख्या अध्येयता प्रदीप रिमालले गरेका छन् (कर्णाली लोक संस्कृति, खण्ड ५ पृष्ठः १३) । यी सन्दर्भहरूबाट हेर्दा मालश्री गीत राष्ट्रव्यापी रुपमा फैलन गई यो राष्ट्रिय एकताको आधार बन्न गएको लेखकको पेटबोलीबाट थाहा हुन्छ ।
देशैभरि वादन, गायन एवम् अभिनयात्मक प्रस्तुति गरिने मालश्री धुनको विषयमा आजभन्दा १०० वर्ष अगाडि नै अध्ययन भएको देखिन्छ । अन्वेषक डा ध्रुवेशचन्द्र रेग्मीका अनुसार गोरखाका मर्दनसिंह थापाले मालश्री गीतहरूको सङ्कलन गरी ‘वृहद् मालश्री गीत’ नामक पुस्तक तयार गरेका थिए (रेग्मीसँग मिति २०७९।०६।१३ मा गरिएको फोनवार्ता) । यसरी हेर्दा मालश्री धुनले जनस्तरमा भिजेर राष्ट्रिय मान्यता पाएको महसुस गर्न सकिन्छ । वर्तमान समयमा भने विभिन्न लोकबाजा, आधुनिक बाजा तथा सुगम सङ्गीतमा समेत यो धुनको प्रयोग गरी गायन एवम् वादनको प्रस्तुति गरिन्छ ।
पहिचानको प्रश्न
धार्मिक एवम् सांस्कृतिक अभ्यास र मालश्री धुनको इतिहासको सम्बन्ध नेवारी समुदायसँग निकट देखिन्छ । मूर्त र अमूर्त सांस्कृतिक सम्पदाको सिर्जना, संरक्षण र त्यसको निरन्तरताको लागि काठमाडौं उपत्यकाका नेवारी समुदायको महत्वपूर्ण योगदान रहेको देखिन्छ । अमूर्त संस्कृतिको निरन्तरता र मालश्री धुनको साइनोलाई हेर्दा त्यस तर्कमा अस्वभाविकता झल्किँदैन । शारदीय ऋतु अर्थात दशैंमा काठमाडौं उपत्यकाका सयौं शाक्त पीठहरूमा बजाइने यो धुनले पनि उल्लिखित तर्कलाई प्रमाणित गर्न जोडबल गर्छ । नेवारी सङ्गीतको लामो इतिहास रहेको छ ।
मल्ल शासकहरू र तात्कालिक जनसमुदाय कलाप्रेमी, सम्पदाप्रेमी र सङ्गीतप्रेमी थिए भन्ने तथ्य इतिहासका पानामा अङ्कित छन् । काठमाडौं बाहेक नेपालका अन्य धार्मिक तीर्थस्थल र विशेषतः शाक्तपीठहरूमा मालश्री धुन बज्ने गर्छ । उत्पत्तिगत दृष्टिकोणले हेर्दा काठमाडौंबाटै यो सङ्गीत संस्कृतिको रुपमा देशका अन्य भू–भागमा प्रशारित भयो कि भारतीय सङ्गीत परम्पराको प्रभाव मालश्री धुनमा प¥यो भन्ने प्रश्न नउठ्ने होइन । तर, जुनसुकै लोकसङ्गीत वा लोकधुनमा सङ्गीतको व्याकरणीय ध्वनिको सम्बन्ध रहने हुँदा मालश्री धुनमा भारतीय शास्त्रीय सङ्गीत परम्पराको प्रभाव छ भन्ने तर्कलाई सङ्गीतकार ध्रुवेशचन्द्र रेग्मी अस्वीकार गर्छन् । उनका अनुसार भारतीय शास्त्रीय परम्परामा आधारित भन्नुभन्दा आफ्नै मौलिक हिमवत्खण्डीय सङ्गीत परम्परामा मालश्री धुनको सिर्जना भएको छ भन्ने उनको तर्क बढी मौलिक, आधिकारिक र वैज्ञानिक लाग्छ । यद्यपि यस विषयमा विद्वान्हरूबीच मतमतान्तर नभएको भने होइन ।
नेपाल र भारतबीच सयौं वर्षको सामाजिक–सांस्कृतिक एवम् धार्मिक सम्बन्ध रहेको ऐतिहासिक आधारमा एक–आपसमा सांस्कृतिक अन्तर्घुलन हुनु स्वाभाविक छ । नेपालको धार्मिक–सांस्कृतिक परम्परामा आफ्नो पन, पहिचान, मौलिकता एवम् आधिकारिकताको अटुट प्रवाह रहेजस्तै नेपाली सङ्गीतको इतिहासमा आफ्नै मौलिकता बोकेको मालश्री धुन हिमवत्खण्डको साझा सांस्कृतिक पहिचान हो ।
लोकधुन कि शास्त्रीय राग ?
भाषा पहिला कि व्याकरण पहिला भनेजस्तै लोक धुन पहिला कि सङ्गीतको व्याकरण अर्थात् राग पहिला भन्ने बालसुलभ जिज्ञासा नउठ्ने होइन । तर साधारण बुझाइमा पहिले त प्राकृतिक अर्थात् लोक धुन नै हो । यसै प्राकृतिक धुनलाई साधना, परिमार्जन र परिष्कार गरेपछि नै यसले व्याकरण, विज्ञान वा शास्त्र वा रागको स्वरुप लिन्छ भन्ने तर्क हो ।
मालश्री धुनको प्रसङ्गमा माथि उल्लिखित जिज्ञासामूलक प्रश्न जोडिन्छ । कतिपय अन्वेषकले नेपाली मौलिक धुन मालश्री धुनलाई भारतीय शास्त्रीय परम्परासँग जोडेका छन् । ‘शास्त्रीय सङ्गीतमा उत्तर भारतीय पद्धतिअनुसार रागिनी मालश्रीलाई कल्याण थाटको रागको रागिनीहरूमध्ये छैटौं रागिनीसँग मालश्री धुन मिल्दोजुल्दो देखिन्छ भन्ने अध्येयता रामशरण दर्नालको तर्क रहेको छ’ (रामशरण दर्नाल, नेपाली सङ्गीत र संस्कृति, पृष्ठः ११५) । तर उनको यस तर्कमाथि अन्य सङ्गीतका अध्येयताहरूले प्राज्ञिक बहस आजसम्म नगरेको प्रतीत हुन्छ ।
गायन तथा वादनको अभ्यास परमपराअनुसार वादी ‘प’बाट उठान हुने हुँदा मालश्री धुन शास्त्रीयतामा आधारित देखिन्छ भन्ने तर्क शास्त्रीय सङ्गीत प्रशिक्षक रामचन्द्र अञ्जानको रहेको छ (मिति २०७९।६।१३ मा गरिएको फोनवार्ता) । दर्नाल र अञ्जानको तर्कअनुसार मालश्री धुन शास्त्रीयतामा आधारित भए तापनि यसमा नेपाली सङ्गीतका साधकहरूले आफ्नो पन, पहिचान र मौलिकतालाई धार्मिकता, आध्यात्मिकता र सांस्कृतिक अनुष्ठानसँग जोडेर जीवन्त बनाएका छन् ।
मालश्री धुन नेपाली मौलिक धुन नै हो भन्ने तर्क बढी सुनिन्छ । साहित्यकार चित्तधर हृदयले पनि मालश्री धुनलाई शास्त्रीयतामा आधारित रहेको बताएका छन् । उनका अनुसार यो काफी घाँटमा पर्ने रागसँग मिल्न जान्छ (नेपाल सांस्कृतिक, नेपाल सङ्गीत, पृष्ठः ३०) ।
त्यसो त शास्त्रीय सङ्गीतको विविध रागहरूमध्ये ‘राग–मालश्री’ पनि एक रहेको अन्वेषक डा. ध्रुवेशचन्द्र रेग्मीले बताएका छन् । रेग्मीका अनुसार परम्पगत रुपमा नेपालमा प्रचलनमा रहेको मालश्री धुन शास्त्रीय राग काफी र पिलुसँग मिल्दोजुल्दो देखिन्छ । तर शास्त्रीय सङ्गीतमा उल्लेख भएको मालश्रीसँग नेपालमा प्रचलित मालश्री धुनको कुनै सम्बन्ध र प्रभाव परेको देखिँदैन । लोकधुन भइकन पनि यो शास्त्रनिकट छ तर यो किन यसमा थप विकास भएन भन्ने प्रश्न उठ्न सक्छ । ध्रुवेशचन्द्र रेग्मीका अनुसार यो धुन यति परिष्कृत छ कि यसलाई चलाइयो भने यसको मौलिकता नै बिग्रन सक्छ । यसकारण यसमा थप विकास र विस्तार गर्न आवश्यक नै भएन । माथिका छलफलबाट नेपाली मालश्री धुन नेपाली सङ्गीत साधकहरूले तयार गरेको शास्त्रअनुरुपको लोकधुन हो, जुन विज्ञानसम्मत र वस्तुपरक छ भन्दा अत्युक्ति नहोला ।
मूलमन्थन
साहित्य, सङ्गीत र संस्कृति जनताको सम्पत्ति हो । यति हुँदाहुँदै पनि यो राजनीतिबाट पृथक रहन सक्तैन । सत्ता प्राप्तिको प्रक्रियामा र प्राप्त सत्तालाई टिकाउन शासकले आफू निहित कुनै एक धर्म, संस्कृति र भाषालाई माध्यम बनाएको देखिन्छ । आमबुझाइमा दशैंलाई नेपालीको साझा सांस्कृतिक पर्व मानिन्छ । बहुसङ्ख्यक नेपालीले मनाउने हुँदा यसलाई साझा चाड भनिएको इतिहासकार महेशराज पन्तको कथन छ (महेशराज पन्त, जनैपूर्णिमादेखि रानीपोखरीसम्म, पृष्ठः ६) । तर यसरी स्थापित दशैं भाष्यमा आलोचकहरूले प्रश्न उठाएको छन् ।
दशैं, सत्ताबाट अन्य समुदायमा लादियो कि जनसमुुुदायले सहर्ष स्वीकार गरे भन्ने प्रश्नमा बहस हुन जरुरी छ । तर आलोचकहरूले दशैं बहुसङ्ख्यकको चाड नभई आफ्नो सत्ता र शक्ति टिकाउन जबर्जस्ती लादिएको शासकहरूको चालबाजी हो भन्ने प्रतिकथनको भाष्य स्थापित गरेका छन् (युग पाठकद्वारा लिखित माङ्गेना नामक पुस्तकका विभिन्न पृष्ठहरू) ।
त्यस्तै, शाही सत्ताले प्रतिपादन गरेको राष्ट्रियताको भाष्यलाई मजबुत बनाउन विभिन्न बिम्ब, प्रतीक र मिथकहरूको गलत प्रयोग गरिएको व्याख्याकार सिकेलालको प्रतिकथन रहेको छ (नेपाली राष्ट्रियताः चिन्तन र अभिव्यक्ति, पृष्ठः १४) ।
त्यस्तै, समाजशास्त्री चैतन्य मिश्रले हिन्दू राज्यको संवैधानिकता र त्यसअन्तर्गत परिचालन गरिने सांस्कृतिक साम्राज्यवादको हतियारको रुपमा दशैंलाई प्रयोग गरिएको भन्ने राजनीतिक व्याख्या गरेका छन् (चैतन्य मिश्र, बदलिँदो नेपाली समाज, पृष्ठः १९१) ।
माथि उल्लिखित तर्कहरूका आधारमा दशर मालश्री धुनको सम्बन्धबारे केलाउनु उचित हुन्छ । मूलतः दशैं शक्ति, उपासना र साधनाको पर्व हो । यसलाई राजामहाराजा र शासकहरूले शक्ति, शौर्य, वीरता र विजयउत्सवको प्रदर्शनीको रुपमा प्रयोग गरे । किनभने व्यक्तिमा वीर भाव र साहस जगाउन यस्ता सांस्कृतिक अनुष्ठानहरूले विशेष भूमिका खेलेका हुन्छन् । दशैंमा मालश्रीधुन बजाउनुको मुख्य उद्देश्य साधकमा निहीत शौर्य र आध्यात्मिकताको भाव जगाउनु नै हो ।
यसकारण दशैंसँग मालश्री धुनको सम्बन्ध रहेको हुनुपर्छ । माङ्गलिक अवसरमा गाइने एक विशेष प्रकारको धुन वा लय भनी नेपाली शब्दकोषले मालश्री धुनको परिभाषा दिएता पनि दशैं बाहेक अन्य समयमा यो धुन सुनिँदैन । त्यसकारण दशैं र मालश्री धुनको किन तादात्म्य देखाइयो ? यो अनुसन्धानको विषय हो ।
सङ्गीत अन्वेषक ध्रुवेशचन्द्र रेग्मीले मालश्री धुनमा करुण, वीर, शान्त र प्रेम रसको अभिव्यक्त भएको हुन्छ भनेका छन् । एउटा शासक वा नायकमा यी गुणहरू हुनुपर्छ भन्ने साहित्यको शास्त्रीय भनाइ छ । यसकारण मालश्री धुनमा वीर भाव पाइने हुनाले शासकहरूले विशेष गरी सैन्य अभ्यासमा यो धुन प्रयोग गरे कि भन्ने तर्क गर्न सकिन्छ । किनभने युद्धमा सङ्गीतको अभ्यास गर्नु पूर्वीय सभ्यताको पहिचान र परम्परा पनि हो । मालश्री धुनको ऐतिहासिकताबारे जान्न त्यति धेरै अभिलेखात्मक साक्षीहरू प्राप्त छैनन् । तर पनि उपत्यकावासी नेवारी समुदायकै देन हो मालश्री धुन भन्नेमा दुई मत छैन ।
निष्कर्ष
कृषिकर्ममा रम्ने र सङ्गीतलाई जीवनको अभिन्न अङ्ग मान्ने नेवारी समुदाय (विशेषगरी ज्यापु समुदाय) ले आजका दिनसम्म पनि परम्परागत शिल्प र अभ्यासको रुपमा मालश्री धुनको सिर्जना र अभ्यास गरेको समाज अध्येयता यादव देवकोटाको तर्क रहेको छ (मिति २०७९।६।१३ गतेको कुराकानीमा आधारित) । तर यसको ऐतिहासिकतालाई वर्तमानमा जोड्ने विषयमा प्रमाणको अभावमा समस्या खडा भएको छ । वस्तुतः मालश्री धुन शासकहरूसँगै नेपाल प्रवेश ग¥यों कि यहीँको रैथाने ज्ञान परम्पराबाट यो विकास भयो भन्नेमा थप अध्ययनको आवश्यकता छ ।
नेवारी समुदायले शारदीय उत्सवमा प्रयोग गर्ने मालश्री धुनलाई सत्ताले प्रयोग गरेको हुन सक्ने अध्येता यादव देवकोटाको भनाइ छ । सारमा, मालश्री धुन ऐतिहासिक र सांस्कृतिक परम्पराको निरन्तरताको रुपमा नेवारी समुदायले परिष्कार र परिमार्जन गर्दै आएको वस्तुनिष्ठ सत्य हो । उत्पत्तिगत आधारको इतिहास हेर्दा यो हिमवत्खण्डीय क्षेत्रको पहिचान हो, राजनीतिक कोणबाट समाजशास्त्रीहरूले दशैंको जे जसरी व्याख्या गरे तापनि मालश्री धुनलाई दशैंको भाष्यसँग जोडेर सत्तालाई मजबुत बनाउन बिम्ब र प्रतीकको रुपमा प्रयोग गरियो भन्ने आलोचकहरूको प्रश्नमा बहसको खाँचो छ । मूलतः यो नेपाली संस्कृति, प्रकृति र पर्यावरणबाट सिर्जित नेपालको मौलिक धुन हो, जुन शास्त्रसम्मत छ । – इकान्तिपुर डट कमबाट
Facebook Comment
Banner
विपिनको ‘महाजात्रा’ ले पहिलो दिनमै कमायो एक करोडभन्दा बढी
शुक्रवारबाट प्रदर्शनमा आएको फिल्म ‘महाजात्रा’ ले देशभर बम्पर ओपनिङ गरेको छ । फिल्मले पहिलो दिन एक करोड २३ लाख ग्रस कलेक्सन गरेको फिल्मका निर्देशक प्रदीप भट्टराईले जानकारी दिए ।
‘जात्रा’ र ‘जात्रै जात्रा’ पछि षट्कोण आर्ट्सले निर्माण गरेको यस्तो तेस्रो फिल्म हो । प्रदर्शनको पहिलो दिन नेपालका अधिकांश शो हाउसफुल भएका छन् भने विदेशमा पनि सोही अवस्था छ । अष्ट्रेलियाको सिड्नी, होवर्ट लगायतका केही सहरमा ‘सोल्ड आउट’ भएको छ ।
Banner
आज पहाडी जिल्लामा हर्षाेल्लासका साथ हाेली पर्व मनाइँदै
Banner
आज – ११ चैत्र २०८० आइतवार को राशिफल
मेष
मेष (चु, चे, चो, ला, लि, लु, ले, लो, अ) आज साथी भाइसँग समय बित्नेछ । कुनै कुराले मनमा शान्ति छाउनेछ । बिनाप्रतिस्पर्धा फाइदा हुनेछ । पुनर्मिलनको योग पनि रहेको छ ।
मिथुन
मिथुन (का, कि, कु, घ, ङ, छ, के, को, हा) आज विशिष्ट व्यक्तिको साथ पाइनेछ । राजनैतिक कार्यमा सफलता मिल्नेछ । जोशजाँगर र हिम्मत बढ्नेछ । शेयर बजारको कारोबार हुनेछ ।
सिंह
सिंह (मा, मि, मु, मे, मो, टा, टि, टु, टे) आँटेको र ताकेको कार्य पुरा होला । आर्जनका क्षेत्रमा सुधार आउनेछ । धार्मिक कार्यमा रुचि बढ्नेछ । नजिकको मित्रसँग भेटघाट हुनेछ ।
तुला
तुला (रा, रि, रु, रे, रो, ता, ति, तु, ते) आज शैक्षिक क्षेत्रमा सफलता मिल्नेछ । पार्टी तथा सेमिनारमा सहभागी भइएला । आदर्श व्यक्तित्व सँगको सहकार्यले नयाँ अनुभव मिल्नेछ ।
धनु
धनु (ये, यो, भा, भि, भु, धा, फा, ढा, भे) आज न्यायिक कार्यमा सफलता मिल्नेछ । जोशजाँगर र हिम्मत बढ्नेछ । नयाँ कार्य वा रोजगार पाइनेछ । मित्रबाट विशेष सहयोग मिल्नेछ ।
कुम्भ
कुम्भ (गु, गे, गो, सा, सि, सु, से, सो, दा) आज मान प्रतिष्ठामा वृद्धि हुनेछ । भाग्यले विभिन्न अवसर जुराउनेछ । अनुहारमा कान्ति र मनमा शान्ति छाउनेछ । नयाँ कामको थालनी होला ।
बृष
वृष (इ, उ, ए, ओ, वा, वि, वु, वे, वो) आज आफन्त व्यक्तिसँग विवाद पर्ने सम्भावना छ । गर्न खोजेका काममा बिघ्नबाधा धेरै देखा पर्नेछन्, हरेक कार्यमा सतर्क हुनु नै उपयुक्त होला ।
कर्कट
कर्कट (हि, हु, हे, हो, डा, डि, डु, डे, डो) आज रोकिएका अधुरा कामहरू पुरा हुनेछन् । बोलीको प्रभाव बढ्नेछ । बिनाप्रतिस्पर्धा फाइदा हुने योग छ । पढाइ लेखाइमा प्रगति पनि हुनेछ ।
कन्या
कन्या (टो, पा, पि, पु, ष, ण, ठ, पे, पो) निर्णायक क्षमतामा कमी आउनेछ । स्वास्थ्य सम्बन्धी चिन्ता बढ्नेछ । चुनौतीको सामना गरी गलत निर्णय लिन पुगिएला, सचेत रहनुहोला ।
बृश्चिक
वृश्चिक (तो, ना, नि, नु, ने, नो, या, यि, यु) आज प्रतीक्षा गरिएको काम पूरा हुनेछ । दैनिक कार्यमा प्रगति हुनेछ । नयाँ ज्ञान सिक्ने मौका मिल्नेछ । शुभ समाचार पनि सुन्न पाइएला ।
मकर
मकर (भो,जा,जि,जु,जे,जो,ख,खि,खु,खे,खो,गा,गि) आज शरीर भारी र मन अस्थिर रहने संकेत देखिन्छ । नयाँ योजना कार्यान्वयनमा ल्याउन मुस्किल पर्ला । घरायसी विवाद समेत बढ्ला ।
मीन
मीन (दि, दु, थ, झ, ञ, दे, दो, चा, चि) आज सांस्कृतिक कार्यमा सरिक भइने छ । बन्धुबान्धवबाट सहयोग मिल्नेछ । मनमा हर्ष, उमङ्ग र उत्साह छाउने र जोशजाँगर बढ्नेछ । राशिफल जे जस्तो भएपनि तपाईंको दिन मङ्गलमय रहोस् । – ज्यो.प. नारायणप्रसाद दुलाल
-
अर्थ4 years ago
समाचारमार्फत् आफ्नो चरित्रहत्या गरिएको भन्दै कानेपोखरीका युवा व्यवसायीले गरे पत्रकार सम्मेलन
-
Banner2 years ago
साउनदेखि कुन तहका कर्मचारीको कति तलब ?
-
खेलकुद4 years ago
रंगशालाको अवलोकन
-
मुख्य4 years ago
शेयर बजारमा झिनो अंकको गिरावट
-
अर्थ4 years ago
गोर्खा डिपाटमेन्ट स्टोर विराटचोकलाई ५० हजार जरिवाना
-
मुख्य4 years ago
सुन्दरहरैंचामा चोरले बोरामा हालेर लादैं गरेको बच्चालाई आमाले खोस्न सफल
-
मुख्य4 years ago
पुस १० गते खण्डग्रास सूर्यग्रहण लाग्ने भएकाले मोरङका संस्थागत विद्यालय बिदा
-
Banner4 years ago
गोठगाउँमा पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालय सर्ने, गोठगाउँमा आज साँझ दीप प्रज्वलन गरिने
You must be logged in to post a comment Login