विराटचोकः ‘हातमा काम र मुखमा राम हुने मानिस भोकै मर्नुपर्दैन’ भन्ने कुराको चरितार्थ बन्ने गरेका उदाहरणमा पर्छन् पोलेको मकै बेचेर गर्जो टार्दै आएका परिवार । यस्तै परिवारमध्येको एक हो पेमा तामाङको परिवार ।

पूर्वपश्चिम लोकमार्ग अन्तर्गत मोरङको बेलबारीको चिसाङ पुल छेउमा पेमा तामाङले दैनिक मकै पोलेर आम्दानी गर्दै आएका छन् । यहाँ भारतीय र नेपाली ग्राहक भोक मेटाउन २० मिनेट भए पनि सवारी रोकेर मकै खाएरै जाने गरेको मकै पोल्नेहरु बताउछन् ।

मकै पोल्ने मध्येका तामाङ पाँचथरमा जन्मिएका हुन् । विगत ३ वर्ष यता चिसाङ खोला छेउमा श्रीमती र एक छोरासँगै उनी बस्ने गर्छन् । दैनिक १ हजार ५ सय भन्दा बढी आम्दानी हुुुने गरेको उनको भनाइ छ । ‘बिहान ५ बजेदेखि बेलुका ६ बजेसम्म आगोसँग खेल्दै मकै पोलेर दुःखसुख जिन्दगी चलाउँदैछु’, तामाङले सुनाए ।

तामाङ उमेरले २१ वर्ष पुग्दैछन् । युवाहरु काम नपाएर भौँतारिएको अवस्थामा स्वदेशमै मकै पोलेरै भए पनि जेनतेन परिवारलाई खुशी राख्नुमा नै आनन्द लाग्ने उनी बताउँछन् ।

यसैगरी सँगै अर्का एक जना मिहिनेती मानिस पनि ग्राहकलाई मकै बच्दै थिए । उमेरले ५० कटेका उनको अँगेनामा १५÷२० घोगा मकै तातै थिए । उनको आँखाको भाव कसैले गाडी रोकेर यता आए हुन्थ्यो भन्ने प्रष्ट बुझिन्थ्यो । छानीछानी घोगाको ३० रुपैयाँ पर्ने मकैमा पनि दलाली गर्ने गरेको उनी सुनाउँछन् ।

राम्रो गाडीमा चढ्ने अनि चिटिक्क परेको जागिरे जस्ता देखिने मानिसले होटलमा भए महँगो मूल्य तिरेर पनि टिप्स दिने गरेको तर एक घोगामा दलाल गरेको भने पटक्कै नसुहाउने उनी बताउँछन् । गरिबीका कारण सडक किनारमा धुलो धुवाँ सहेर एक दुइ पैसा कमाएर परिवार पाल्दै आएका मेघराज बस्नेत भन्छन्, ‘दया र मायाको जमाना गएछ ।’

गाँउघरमा मकै सहजै पाइन्छ । तर शहरमा भने ताजा मकै पाउन सजिलो छैन । मानिसहरूले रुचाउने खाने कुरामध्ये पोलेको मकै पनि पर्छ । यो ठाउँको सडक छेउमा मानिसहरुको भीड लाग्ने गरेको छ । यहाँ निगुरो र पोलेको मकै बेच्ने गरिन्छ । १२-१२ परिवारले यो पेसा गरेर घरखर्च चलाइरहेका छन् । राजमार्गको सडक छेउमै सवारी पार्किङ गरेर आगो ताप्दै मकै खानेको भीड नै लाग्ने गरेको छ । जङ्गल भएकाले यहाँ बाँदर र छाडा चौपायाले असाध्यै दुःख दिने गरेको व्यवसायी बताउँछन् ।

विराटचोकः ‘ट्राफिक नियमको पालना गरौँ, सुरक्षित भई यात्रा गरौँ’ भन्ने नाराका साथ सुन्दरहरैंचा साइकल राइडर्स क्लबले ट्राफिक सचेतनामूलक कार्यक्रम सम्पन्न गरेको छ ।

मोरङको सुन्दरहरैंचा नगरपालिकामा पर्ने पूर्व पश्चिम लोकमार्गको किस्ती खोलादेखि बुढी खोलासम्म युवाहरुले साइक्लिङ गरेका थिए । विश्वकर्मा पूजाको अवसर पारी सुरक्षित यात्राका लागि सवारी चालकलाई सचेतना जगाउन यो कार्यक्रमको आयोजना गरिएको क्लबका सदस्य तथा कार्यक्रम संयोजक रामकृष्ण खड्काले बताए ।

यस्तै क्लबका अध्यक्ष केशव बजगाईले बढ्दो दुर्घटना कम गराउन यो सचेतनामूलक कार्यक्रम महत्वपूर्ण भएको बताए । दुर्व्यसनमुक्त समाज स्थापना गरी सभ्य नागरिक निर्माणका लागि पनि यो संस्था स्थापना भएको क्लबका सदस्य खेमराज दाहालले बताए ।

समूहमा आबद्ध भएर सुन्दरहरैंचा क्षेत्रमा अहले दैनिक ५०\६० जनाले साइक्लिङ गर्दै आएका छन् । साइक्लिङ गर्दा शरीरलाई चुस्त र तन्दुरुस्त राख्न सकिने भएकाले यसमा युवा पुस्ताको अकर्षण बढ्दै गएको क्लबका सदस्य बताउँछन् ।

सम्बन्धित समाचार
साइकलको पाउदानी चलाउँदै, प्रकृतिको काखमा पुग्दै

१. आत्महत्या दुरुत्साहन के हो ?

फैसला अनुसार आत्महत्या वा कर्तव्य के हो भन्नेबारे सर्वोच्च अदालतबाट नजिरहरु स्थापित भएका छन् । तर, मुलुकी अपराध संहिताको दफा १८५ ले व्यवस्था गरेको आत्महत्या गर्न दुरुत्साहन दिने कार्य पनि अपराध मानिने नयाँ व्यवस्थापछि यस्ता मुद्दामा सर्वोच्चबाट कुनै नजिर स्थापित भएको छैन ।

त्यसैले अदालतको आदेशमा भारत, बेलायत, अमेरिका लगायतका देशको न्यायिक अभ्यासको चर्चा गरिएको छ । र, भनिएको छ, अरु कसैका कारण वा व्यवहारले कुनै व्यक्तिको जीवनमा बाँच्ने सबै सम्भावनाहरु सकिएको महसुस गरी आत्महत्या गर्ने अन्तिम निर्णयमा पुगेको अवस्थामा त्यस्तो व्यक्ति मर्नुभन्दा लगतै पहिले व्यक्त गरेको मृत्युसम्बन्धी भनाइ मात्र ‘सत्यका लागि कुनै अदालतमा सप लिएर बोलिएको सत्य कथन कम सत्य हुँदैन भन्ने मान्यता’का आधारमा Daying Decleration (मृत्युकालीन घोषणा) भन्ने विश्वासका रुपमा प्रमाण मान्न सकिने बताएको छ ।

२. पुडासैनीको भिडियो मृत्युकालीन घोषणा हो कि हैन ?

पुडासैनी प्रकरणमा प्रहरीले मुख्य प्रमाणका रुपमा उनको मोबाइलमा भेटिएको भिडियोलाई प्रस्तुत गरेको छ, जसमा टेलिभिजन कार्यक्रम प्रस्तोता रवि, पत्रकार युवराज कँडेल र रुकु भनिने अस्मिता कार्कीलाई पोलिएको थियो ।

तर, अदालत अहिले नै यो भिडियो पुडासैनीको Daying Decleration हो भन्ने निष्कर्षमा पुग्न सकेको छैन ।

भिडियो रेकर्ड गर्दा पुडासैनी भित्री वस्त्रमा देखिएका थिए भने पाइन्ट शर्ट लगाएर झुण्डिएको अवस्थामा भेटिएका थिए । त्यसैले भिडियोमा व्यक्त गरेको भनाइ नै Words before death of dying person  थियो कि थिएन भनी यकिन गर्न भिडियो रेकर्ड गरेको समय र आत्महत्या गरी देहत्याग गरेको समय थाहा हुनुपर्ने भन्दै जिल्ला अदालतको आदेशमा भनिएको छ, जुन अनुसन्धानका क्रममा गरिएको शव परीक्षणको प्रतिवेदनमा उल्लेख भएको देखिँदैन ।’