Connect with us
Advertisement
Advertisement

जूनको शीतल आगो ताप्दा

Published

on

साहित्य लेखन, पत्रकारिता र शिक्षण पेशामा संलग्न साहित्यकार सुविद गुरागाईँको गजल सङ्ग्रह जूनको आगो २०७५ बैशाखमा सार्वजनिक भएको हो । भूमिका, लेखकको भनाइ, विषयसूची आदि केही नराखी सिधै गजलमात्रै समावेश कृतिमा ३ देखि ७ शेरसम्मका ८४ वटा गजल छन् । जूनको आगोभित्रका रचना आगोझैँ ताता छैनन्, जूनझैँ शीतल छन् ।

पहिलो गजल लेखक स्वयम्को चरित्रसँग सम्बन्धित रहेको आभास हुन्छ । हक्की स्वभावका गुरागाईँ कसैसँग डराउँदैनन् । आफ्नो हक र अधिकारको लागि वास्तविक जीवनमा उनी मुद्दामामिलासम्म गर्न पछि परेका छैनन् । ती मुद्दामा उनी विजयी पनि भएका छन् । शायद गजलमा भनिएजस्तै गरी उनलाई धारे हात लाउनेको कमी छैन । उनले लेखेका छन्ः

अलिकति तल झर्दैनस् किन ?
सुबिद गुरागाईँ मर्दैनस् किन ?

व्यङ्ग्यः धेरै शेरमा व्यङ्ग्य पस्कन पनि उनी सफल भएका छन् । जस्तै,
अचेल म व्यावहारिक हुन थालेको छु ।
लाग्छ काम भन्दै गधा धुन थालेको छु ।

लामो रदीफ
गजलमा काफिया अनिवार्य तत्व भए पनि रदीफ अनिवार्य तत्व होइन । कुनै गजलमा एक शब्द वा अक्षरको मात्र पनि रदीफ हुन सक्छ । तर, गुरागाईँका गजलमा लामालामा रदीफ पनि पाइन्छन् । जस्तैः
अप्ठेरो यो ठाउँ छ एक्लैएक्लै नहिँड सडकमा ।
आँधीहुरी आउँछ एक्लैएक्लै नहिँड सडकमा ।

आँसु रोकिराख्नु भोलि क्या हो क्या हो ।
विचार गरी हाँस्नु भोलि क्या हो क्या हो ।

आफ्ना लागि नाता जोडेर मान्छे तँ कताकता जाँदैछस् ?
माया यता एक्लै छोडेर मान्छे तँ कताकता जाँदैछस् ?

छिनमै लहर उठेर आउँछ, छिनमै शान्त हुन्छ ।
छिनमै मुटु दुखेर आउँछ, छिनमै शान्त हुन्छ ।

जानी नजानी माया लाएको तिम्रै लागि त हो नि ।
रहर–रहरमै दुःख पाएको तिम्रै लागि त हो नि ।

वेदना
उनका रचनामा वेदना र पीडा पनि पाइन्छ । जस्तैः
माफी माग्दामाग्दै झारेको आँसुले
जीवनभरी मुटु दुखाउन सक्छ ।

रदीफमा क्रमभङ्गता
कुनैकुनै गजलको रदीफमा क्रमभङ्गता पाइन्छ । जस्तैः
आफ्नो भएर छेउमा आउन सकिनँ ।
छेउमै बसेर माया लाउन सकिनँ ।

मनभित्र कतै चस्किन्छ जिन्दगी ।
मायालाग्दो यो बनाउन जानिनँ ।
माथिको गजलांशमा पहिलो र दोस्रो शेरमा सकिनँ भन्ने रदीफ छ । तर, तेस्रो, चौथो र पाँचौँ शेरमा जानिनँ लाई रदीफको रुपमा प्रयोग गरेका छन् । सो गजलमा जानिनँ वा सकिनँ दुवै शब्द रदीफको रुपमा प्रयोग गर्दा अर्थमा फरक नआउने देखिन्छ । तर, सम्पादनको क्रममा समेत उनले त्यसमा ध्यान दिन नसकेको देखिन्छ ।

पहिलो शब्द नै काफिया
गुरागाईँले पहिलो शब्द नै काफियाको रुपमा प्रयोग गरेर पनि गजल लेखेका छन् । जस्तैः
खोजेको हामीले के हो
सोचेको हामीले के हो
प्रस्तुत गजलमा हामीले के हो भन्ने रदीफ प्रयोग गरेर खोजेको, सोचेको, रोजेको, सोधेको, घोलेको, बोलेको शब्दलाई काफियाको रुपमा प्रयोग गरेका छन् ।

शब्दांशमात्रै काफिया
गजलमा काफिया आउँदा सकेसम्म एउटा शब्द काफियाको रुपमा प्रयोग भयो भने बढी शक्तिशाली देखिन्छ । उनका केही गजलमा भने काफियाको आंशिक द्वित्व मात्रै भएको छ । जस्तैः
तिमीलाई भेट्न मन लाग्यो अचानक
रातिराति देख्छु सपनामा भयानक
३ शेर रहेको यो गजलमा अचानक, भयानक, कथानक र अपायक काफियाको रुपमा प्रस्तुत भएका छन् । अन्तिम शेरमा त झन् क वर्णको मात्रै द्वित्व भएको छ ।

नरुनू यो धरधरी रुने बेला होइन
नछुनू यो भुतभुते छुने बेला होइन ।
३ शेरको गजलमा दोस्रो शेरमा नहुनू र तेस्रो शेरमा नफुनू पहिलो काफियाको रुपमा आएको छ भने हुने र फुने दोस्रो काफियाका बीचमा आएका छन् ।

काफियापूर्व रदीफ
सामान्यतः काफियालाई पछ्याउने अंशलाई रदीफ भनिन्छ ।
पानीफोका जिन्दगीका केही दिन दुख्छन् र फुट्छन्
प्रश्नहरु साक्षी बनी केही दिन हिँड्छन् र छुट्छन् ।

पृष्ठ सङ्ख्या ३८ मा रहेको गजलमा प्रस्तुत माथि शब्दको ठाउँमा साथी शब्द भए काफिया पनि र रदीफ पनि मिल्ने देखिन्छ ।
नटेक झरेको पातमाथि, च्वास्स च्वास्स मुटु दुख्छ ।
नछोड मेरो यो हात साथी, च्वास्स च्वास्स मुटु दुख्छ ।
उपर्युक्त शेरको मतला ए उला (पहिलो हरफ) मा प्रयोग भएको माथि शब्दको ठाउँमा साथी शब्द प्रयोग हुँदा गजलमा साथीभन्दा पछाडिको शब्दावली रदीफको रुपमा प्रयोग हुने देखिन्छ ।

कृतिको नाम जुराउन सफल भएको गजलको मकता (अन्तिम शेर) भने अलि अस्पष्ट भावको छ । पृष्ठ सङ्ख्या ४३ मा रहेको गजलको अन्तिम शेर यस्तो छः
बुझ्दैन कोही अर्थ जूनको आगोभित्र हुन्छ सत्य,
कुनै दिन आँखाअघि चोला उठेपछि थाहा होला ।

पृष्ठ सङ्ख्या ५६ मा दुई वटा गजल एकै पेजमा समेटिएजस्तो देखिन्छ । शुरुका २ शेर पछिल्ला ४ शेरसँग मिल्दैन । यो समस्या पृष्ठ ६६ मा पनि छ । अघिल्ला २ शेरसँग पछिल्ला ५ शेरको रदीफ र काफिया मिल्दैन ।

आफूसँगको प्रेम फिक्का भयो भनेर छाडेर जान चाहने प्रियसीलाई उनले सहमति दिएका छन् । तर, त्यसको बदलामा उनको मर्ममै पर्ने गरी यसरी छेड हानेका छन्ः
मरिदिन्छु म बरु तिमी हाँस्ने भए ।
सागरबाट छुटेर थोपा बाँच्ने भए ।।
यहाँ उनले आफूलाई मायाको सागरको रुपमा तुलना गरेका छन् ।

केही शक्तिशाली शेरहरु
कुनै छैन तरबार बना’को कसैले,
छियाछिया पार्ने वचनले जत्तिको ।

२. गर्छ आफू नाजायज बस्छ पर्दाभित्र,
मैले गर्दा भएको आरोप लगाउने भो ।
३. बताएर गल्ती बदनाम गर्दै,
जमाना छ तयार, यो प्राण लिन ।
४. आगो टेकी अघि बढ्न चाहनेका लागि,
सगरमाथा केही हैन, चढ्नुपर्याे भने ।
५. सहँदासहँदा अन्तमा ढुङ्गो बने देउता ।
गुम्यो जब आस्था बेटुङ्गो बने देउता ।।

तखल्लुस

गल्लीगल्ली ‘सुविद’ को गरेर बदनाम,
किन घोच्छ दुनियाँ मुटुमा सियो ?

Continue Reading

Facebook Comment

Click to comment

You must be logged in to post a comment Login

Leave a Reply

Banner

विपिनको ‘महाजात्रा’ ले पहिलो दिनमै कमायो एक करोडभन्दा बढी

Published

on

शुक्रवारबाट प्रदर्शनमा आएको फिल्म ‘महाजात्रा’ ले देशभर बम्पर ओपनिङ गरेको छ । फिल्मले पहिलो दिन एक करोड २३ लाख ग्रस कलेक्सन गरेको फिल्मका निर्देशक प्रदीप भट्टराईले जानकारी दिए ।

‘जात्रा’ र ‘जात्रै जात्रा’ पछि षट्कोण आर्ट्सले निर्माण गरेको यस्तो तेस्रो फिल्म हो । प्रदर्शनको पहिलो दिन नेपालका अधिका‍ंश शो हाउसफुल भएका छन् भने विदेशमा पनि सोही अवस्था छ । अष्ट्रेलियाको सिड्नी, होवर्ट लगायतका केही सहरमा ‘सोल्ड आउट’ भएको छ ।

Continue Reading

Banner

आज पहाडी जिल्लामा हर्षाेल्लासका साथ हाेली पर्व मनाइँदै

Published

on

Continue Reading

Banner

आज – ११ चैत्र २०८० आइतवार को राशिफल

Published

on

मेष

मेष (चु, चे, चो, ला, लि, लु, ले, लो, अ) आज साथी भाइसँग समय बित्नेछ । कुनै कुराले मनमा शान्ति छाउनेछ । बिनाप्रतिस्पर्धा फाइदा हुनेछ । पुनर्मिलनको योग पनि रहेको छ ।

मिथुन

मिथुन (का, कि, कु, घ, ङ, छ, के, को, हा) आज विशिष्ट व्यक्तिको साथ पाइनेछ । राजनैतिक कार्यमा सफलता मिल्नेछ । जोशजाँगर र हिम्मत बढ्नेछ । शेयर बजारको कारोबार हुनेछ ।

सिंह

सिंह (मा, मि, मु, मे, मो, टा, टि, टु, टे) आँटेको र ताकेको कार्य पुरा होला । आर्जनका क्षेत्रमा सुधार आउनेछ । धार्मिक कार्यमा रुचि बढ्नेछ । नजिकको मित्रसँग भेटघाट हुनेछ ।

तुला

तुला (रा, रि, रु, रे, रो, ता, ति, तु, ते) आज शैक्षिक क्षेत्रमा सफलता मिल्नेछ । पार्टी तथा सेमिनारमा सहभागी भइएला । आदर्श व्यक्तित्व सँगको सहकार्यले नयाँ अनुभव मिल्नेछ ।

धनु

धनु (ये, यो, भा, भि, भु, धा, फा, ढा, भे) आज न्यायिक कार्यमा सफलता मिल्नेछ । जोशजाँगर र हिम्मत बढ्नेछ । नयाँ कार्य वा रोजगार पाइनेछ । मित्रबाट विशेष सहयोग मिल्नेछ ।

कुम्भ

कुम्भ (गु, गे, गो, सा, सि, सु, से, सो, दा) आज मान प्रतिष्ठामा वृद्धि हुनेछ । भाग्यले विभिन्न अवसर जुराउनेछ । अनुहारमा कान्ति र मनमा शान्ति छाउनेछ । नयाँ कामको थालनी होला ।

बृष

वृष (इ, उ, ए, ओ, वा, वि, वु, वे, वो) आज आफन्त व्यक्तिसँग विवाद पर्ने सम्भावना छ । गर्न खोजेका काममा बिघ्नबाधा धेरै देखा पर्नेछन्, हरेक कार्यमा सतर्क हुनु नै उपयुक्त होला ।

कर्कट

कर्कट (हि, हु, हे, हो, डा, डि, डु, डे, डो) आज रोकिएका अधुरा कामहरू पुरा हुनेछन् । बोलीको प्रभाव बढ्नेछ । बिनाप्रतिस्पर्धा फाइदा हुने योग छ । पढाइ लेखाइमा प्रगति पनि हुनेछ ।

कन्या

कन्या (टो, पा, पि, पु, ष, ण, ठ, पे, पो) निर्णायक क्षमतामा कमी आउनेछ । स्वास्थ्य सम्बन्धी चिन्ता बढ्नेछ । चुनौतीको सामना गरी गलत निर्णय लिन पुगिएला, सचेत रहनुहोला ।

बृश्चिक

वृश्चिक (तो, ना, नि, नु, ने, नो, या, यि, यु) आज प्रतीक्षा गरिएको काम पूरा हुनेछ । दैनिक कार्यमा प्रगति हुनेछ । नयाँ ज्ञान सिक्ने मौका मिल्नेछ । शुभ समाचार पनि सुन्न पाइएला ।

मकर

मकर (भो,जा,जि,जु,जे,जो,ख,खि,खु,खे,खो,गा,गि) आज शरीर भारी र मन अस्थिर रहने संकेत देखिन्छ । नयाँ योजना कार्यान्वयनमा ल्याउन मुस्किल पर्ला । घरायसी विवाद समेत बढ्ला ।

मीन

मीन (दि, दु, थ, झ, ञ, दे, दो, चा, चि) आज सांस्कृतिक कार्यमा सरिक भइने छ । बन्धुबान्धवबाट सहयोग मिल्नेछ । मनमा हर्ष, उमङ्ग र उत्साह छाउने र जोशजाँगर बढ्नेछ । राशिफल जे जस्तो भएपनि तपाईंको दिन मङ्गलमय रहोस् । – ज्यो.प. नारायणप्रसाद दुलाल

Continue Reading
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement

Trending

सम्पर्क

विराट मिडिया एण्ड एड्भरटाइजिङ प्रालिद्वारा सञ्चालित
निष्पक्ष खबर डट कम

सुन्दरहरैँचा, मोरङ

सूचना विभाग दर्ता नं. १६४२ ०७६।७७

प्रेस काउन्सिल दर्ता नं. ३४३ ०७६।०७७
कम्पनी दर्ता नं. २२७६३९।०७६।०७७
स्थायी लेखा नं. ६०९६५३९४६

सम्पर्क

९८४२११३१५४, ९८०४३९४५४७, ९८०४०५३७९९

ई–मेल

[email protected]
हाम्रो टिम
अध्यक्ष टेकराज तिम्सिना
प्रधान सम्पादक ज्ञाननाथ ढकाल
सम्पादक पवन तिम्सिना
प्रबन्धकः शम्भु धमला
हाम्रो फेसबुक