कला / साहित्य
जूनको शीतल आगो ताप्दा
साहित्य लेखन, पत्रकारिता र शिक्षण पेशामा संलग्न साहित्यकार सुविद गुरागाईँको गजल सङ्ग्रह जूनको आगो २०७५ बैशाखमा सार्वजनिक भएको हो । भूमिका, लेखकको भनाइ, विषयसूची आदि केही नराखी सिधै गजलमात्रै समावेश कृतिमा ३ देखि ७ शेरसम्मका ८४ वटा गजल छन् । जूनको आगोभित्रका रचना आगोझैँ ताता छैनन्, जूनझैँ शीतल छन् ।
पहिलो गजल लेखक स्वयम्को चरित्रसँग सम्बन्धित रहेको आभास हुन्छ । हक्की स्वभावका गुरागाईँ कसैसँग डराउँदैनन् । आफ्नो हक र अधिकारको लागि वास्तविक जीवनमा उनी मुद्दामामिलासम्म गर्न पछि परेका छैनन् । ती मुद्दामा उनी विजयी पनि भएका छन् । शायद गजलमा भनिएजस्तै गरी उनलाई धारे हात लाउनेको कमी छैन । उनले लेखेका छन्ः
अलिकति तल झर्दैनस् किन ?
सुबिद गुरागाईँ मर्दैनस् किन ?
व्यङ्ग्यः धेरै शेरमा व्यङ्ग्य पस्कन पनि उनी सफल भएका छन् । जस्तै,
अचेल म व्यावहारिक हुन थालेको छु ।
लाग्छ काम भन्दै गधा धुन थालेको छु ।
लामो रदीफ
गजलमा काफिया अनिवार्य तत्व भए पनि रदीफ अनिवार्य तत्व होइन । कुनै गजलमा एक शब्द वा अक्षरको मात्र पनि रदीफ हुन सक्छ । तर, गुरागाईँका गजलमा लामालामा रदीफ पनि पाइन्छन् । जस्तैः
अप्ठेरो यो ठाउँ छ एक्लैएक्लै नहिँड सडकमा ।
आँधीहुरी आउँछ एक्लैएक्लै नहिँड सडकमा ।
आँसु रोकिराख्नु भोलि क्या हो क्या हो ।
विचार गरी हाँस्नु भोलि क्या हो क्या हो ।
आफ्ना लागि नाता जोडेर मान्छे तँ कताकता जाँदैछस् ?
माया यता एक्लै छोडेर मान्छे तँ कताकता जाँदैछस् ?
छिनमै लहर उठेर आउँछ, छिनमै शान्त हुन्छ ।
छिनमै मुटु दुखेर आउँछ, छिनमै शान्त हुन्छ ।
जानी नजानी माया लाएको तिम्रै लागि त हो नि ।
रहर–रहरमै दुःख पाएको तिम्रै लागि त हो नि ।
वेदना
उनका रचनामा वेदना र पीडा पनि पाइन्छ । जस्तैः
माफी माग्दामाग्दै झारेको आँसुले
जीवनभरी मुटु दुखाउन सक्छ ।
रदीफमा क्रमभङ्गता
कुनैकुनै गजलको रदीफमा क्रमभङ्गता पाइन्छ । जस्तैः
आफ्नो भएर छेउमा आउन सकिनँ ।
छेउमै बसेर माया लाउन सकिनँ ।
मनभित्र कतै चस्किन्छ जिन्दगी ।
मायालाग्दो यो बनाउन जानिनँ ।
माथिको गजलांशमा पहिलो र दोस्रो शेरमा सकिनँ भन्ने रदीफ छ । तर, तेस्रो, चौथो र पाँचौँ शेरमा जानिनँ लाई रदीफको रुपमा प्रयोग गरेका छन् । सो गजलमा जानिनँ वा सकिनँ दुवै शब्द रदीफको रुपमा प्रयोग गर्दा अर्थमा फरक नआउने देखिन्छ । तर, सम्पादनको क्रममा समेत उनले त्यसमा ध्यान दिन नसकेको देखिन्छ ।
पहिलो शब्द नै काफिया
गुरागाईँले पहिलो शब्द नै काफियाको रुपमा प्रयोग गरेर पनि गजल लेखेका छन् । जस्तैः
खोजेको हामीले के हो
सोचेको हामीले के हो
प्रस्तुत गजलमा हामीले के हो भन्ने रदीफ प्रयोग गरेर खोजेको, सोचेको, रोजेको, सोधेको, घोलेको, बोलेको शब्दलाई काफियाको रुपमा प्रयोग गरेका छन् ।
शब्दांशमात्रै काफिया
गजलमा काफिया आउँदा सकेसम्म एउटा शब्द काफियाको रुपमा प्रयोग भयो भने बढी शक्तिशाली देखिन्छ । उनका केही गजलमा भने काफियाको आंशिक द्वित्व मात्रै भएको छ । जस्तैः
तिमीलाई भेट्न मन लाग्यो अचानक
रातिराति देख्छु सपनामा भयानक
३ शेर रहेको यो गजलमा अचानक, भयानक, कथानक र अपायक काफियाको रुपमा प्रस्तुत भएका छन् । अन्तिम शेरमा त झन् क वर्णको मात्रै द्वित्व भएको छ ।
नरुनू यो धरधरी रुने बेला होइन
नछुनू यो भुतभुते छुने बेला होइन ।
३ शेरको गजलमा दोस्रो शेरमा नहुनू र तेस्रो शेरमा नफुनू पहिलो काफियाको रुपमा आएको छ भने हुने र फुने दोस्रो काफियाका बीचमा आएका छन् ।
काफियापूर्व रदीफ
सामान्यतः काफियालाई पछ्याउने अंशलाई रदीफ भनिन्छ ।
पानीफोका जिन्दगीका केही दिन दुख्छन् र फुट्छन्
प्रश्नहरु साक्षी बनी केही दिन हिँड्छन् र छुट्छन् ।
पृष्ठ सङ्ख्या ३८ मा रहेको गजलमा प्रस्तुत माथि शब्दको ठाउँमा साथी शब्द भए काफिया पनि र रदीफ पनि मिल्ने देखिन्छ ।
नटेक झरेको पातमाथि, च्वास्स च्वास्स मुटु दुख्छ ।
नछोड मेरो यो हात साथी, च्वास्स च्वास्स मुटु दुख्छ ।
उपर्युक्त शेरको मतला ए उला (पहिलो हरफ) मा प्रयोग भएको माथि शब्दको ठाउँमा साथी शब्द प्रयोग हुँदा गजलमा साथीभन्दा पछाडिको शब्दावली रदीफको रुपमा प्रयोग हुने देखिन्छ ।
कृतिको नाम जुराउन सफल भएको गजलको मकता (अन्तिम शेर) भने अलि अस्पष्ट भावको छ । पृष्ठ सङ्ख्या ४३ मा रहेको गजलको अन्तिम शेर यस्तो छः
बुझ्दैन कोही अर्थ जूनको आगोभित्र हुन्छ सत्य,
कुनै दिन आँखाअघि चोला उठेपछि थाहा होला ।
पृष्ठ सङ्ख्या ५६ मा दुई वटा गजल एकै पेजमा समेटिएजस्तो देखिन्छ । शुरुका २ शेर पछिल्ला ४ शेरसँग मिल्दैन । यो समस्या पृष्ठ ६६ मा पनि छ । अघिल्ला २ शेरसँग पछिल्ला ५ शेरको रदीफ र काफिया मिल्दैन ।
आफूसँगको प्रेम फिक्का भयो भनेर छाडेर जान चाहने प्रियसीलाई उनले सहमति दिएका छन् । तर, त्यसको बदलामा उनको मर्ममै पर्ने गरी यसरी छेड हानेका छन्ः
मरिदिन्छु म बरु तिमी हाँस्ने भए ।
सागरबाट छुटेर थोपा बाँच्ने भए ।।
यहाँ उनले आफूलाई मायाको सागरको रुपमा तुलना गरेका छन् ।
केही शक्तिशाली शेरहरु
कुनै छैन तरबार बना’को कसैले,
छियाछिया पार्ने वचनले जत्तिको ।
२. गर्छ आफू नाजायज बस्छ पर्दाभित्र,
मैले गर्दा भएको आरोप लगाउने भो ।
३. बताएर गल्ती बदनाम गर्दै,
जमाना छ तयार, यो प्राण लिन ।
४. आगो टेकी अघि बढ्न चाहनेका लागि,
सगरमाथा केही हैन, चढ्नुपर्याे भने ।
५. सहँदासहँदा अन्तमा ढुङ्गो बने देउता ।
गुम्यो जब आस्था बेटुङ्गो बने देउता ।।
तखल्लुस
गल्लीगल्ली ‘सुविद’ को गरेर बदनाम,
किन घोच्छ दुनियाँ मुटुमा सियो ?
Facebook Comment
Banner
विपिनको ‘महाजात्रा’ ले पहिलो दिनमै कमायो एक करोडभन्दा बढी
शुक्रवारबाट प्रदर्शनमा आएको फिल्म ‘महाजात्रा’ ले देशभर बम्पर ओपनिङ गरेको छ । फिल्मले पहिलो दिन एक करोड २३ लाख ग्रस कलेक्सन गरेको फिल्मका निर्देशक प्रदीप भट्टराईले जानकारी दिए ।
‘जात्रा’ र ‘जात्रै जात्रा’ पछि षट्कोण आर्ट्सले निर्माण गरेको यस्तो तेस्रो फिल्म हो । प्रदर्शनको पहिलो दिन नेपालका अधिकांश शो हाउसफुल भएका छन् भने विदेशमा पनि सोही अवस्था छ । अष्ट्रेलियाको सिड्नी, होवर्ट लगायतका केही सहरमा ‘सोल्ड आउट’ भएको छ ।
Banner
आज पहाडी जिल्लामा हर्षाेल्लासका साथ हाेली पर्व मनाइँदै
Banner
आज – ११ चैत्र २०८० आइतवार को राशिफल
मेष
मेष (चु, चे, चो, ला, लि, लु, ले, लो, अ) आज साथी भाइसँग समय बित्नेछ । कुनै कुराले मनमा शान्ति छाउनेछ । बिनाप्रतिस्पर्धा फाइदा हुनेछ । पुनर्मिलनको योग पनि रहेको छ ।
मिथुन
मिथुन (का, कि, कु, घ, ङ, छ, के, को, हा) आज विशिष्ट व्यक्तिको साथ पाइनेछ । राजनैतिक कार्यमा सफलता मिल्नेछ । जोशजाँगर र हिम्मत बढ्नेछ । शेयर बजारको कारोबार हुनेछ ।
सिंह
सिंह (मा, मि, मु, मे, मो, टा, टि, टु, टे) आँटेको र ताकेको कार्य पुरा होला । आर्जनका क्षेत्रमा सुधार आउनेछ । धार्मिक कार्यमा रुचि बढ्नेछ । नजिकको मित्रसँग भेटघाट हुनेछ ।
तुला
तुला (रा, रि, रु, रे, रो, ता, ति, तु, ते) आज शैक्षिक क्षेत्रमा सफलता मिल्नेछ । पार्टी तथा सेमिनारमा सहभागी भइएला । आदर्श व्यक्तित्व सँगको सहकार्यले नयाँ अनुभव मिल्नेछ ।
धनु
धनु (ये, यो, भा, भि, भु, धा, फा, ढा, भे) आज न्यायिक कार्यमा सफलता मिल्नेछ । जोशजाँगर र हिम्मत बढ्नेछ । नयाँ कार्य वा रोजगार पाइनेछ । मित्रबाट विशेष सहयोग मिल्नेछ ।
कुम्भ
कुम्भ (गु, गे, गो, सा, सि, सु, से, सो, दा) आज मान प्रतिष्ठामा वृद्धि हुनेछ । भाग्यले विभिन्न अवसर जुराउनेछ । अनुहारमा कान्ति र मनमा शान्ति छाउनेछ । नयाँ कामको थालनी होला ।
बृष
वृष (इ, उ, ए, ओ, वा, वि, वु, वे, वो) आज आफन्त व्यक्तिसँग विवाद पर्ने सम्भावना छ । गर्न खोजेका काममा बिघ्नबाधा धेरै देखा पर्नेछन्, हरेक कार्यमा सतर्क हुनु नै उपयुक्त होला ।
कर्कट
कर्कट (हि, हु, हे, हो, डा, डि, डु, डे, डो) आज रोकिएका अधुरा कामहरू पुरा हुनेछन् । बोलीको प्रभाव बढ्नेछ । बिनाप्रतिस्पर्धा फाइदा हुने योग छ । पढाइ लेखाइमा प्रगति पनि हुनेछ ।
कन्या
कन्या (टो, पा, पि, पु, ष, ण, ठ, पे, पो) निर्णायक क्षमतामा कमी आउनेछ । स्वास्थ्य सम्बन्धी चिन्ता बढ्नेछ । चुनौतीको सामना गरी गलत निर्णय लिन पुगिएला, सचेत रहनुहोला ।
बृश्चिक
वृश्चिक (तो, ना, नि, नु, ने, नो, या, यि, यु) आज प्रतीक्षा गरिएको काम पूरा हुनेछ । दैनिक कार्यमा प्रगति हुनेछ । नयाँ ज्ञान सिक्ने मौका मिल्नेछ । शुभ समाचार पनि सुन्न पाइएला ।
मकर
मकर (भो,जा,जि,जु,जे,जो,ख,खि,खु,खे,खो,गा,गि) आज शरीर भारी र मन अस्थिर रहने संकेत देखिन्छ । नयाँ योजना कार्यान्वयनमा ल्याउन मुस्किल पर्ला । घरायसी विवाद समेत बढ्ला ।
मीन
मीन (दि, दु, थ, झ, ञ, दे, दो, चा, चि) आज सांस्कृतिक कार्यमा सरिक भइने छ । बन्धुबान्धवबाट सहयोग मिल्नेछ । मनमा हर्ष, उमङ्ग र उत्साह छाउने र जोशजाँगर बढ्नेछ । राशिफल जे जस्तो भएपनि तपाईंको दिन मङ्गलमय रहोस् । – ज्यो.प. नारायणप्रसाद दुलाल
-
अर्थ4 years ago
समाचारमार्फत् आफ्नो चरित्रहत्या गरिएको भन्दै कानेपोखरीका युवा व्यवसायीले गरे पत्रकार सम्मेलन
-
Banner2 years ago
साउनदेखि कुन तहका कर्मचारीको कति तलब ?
-
खेलकुद4 years ago
रंगशालाको अवलोकन
-
मुख्य4 years ago
शेयर बजारमा झिनो अंकको गिरावट
-
अर्थ4 years ago
गोर्खा डिपाटमेन्ट स्टोर विराटचोकलाई ५० हजार जरिवाना
-
मुख्य4 years ago
सुन्दरहरैंचामा चोरले बोरामा हालेर लादैं गरेको बच्चालाई आमाले खोस्न सफल
-
मुख्य4 years ago
पुस १० गते खण्डग्रास सूर्यग्रहण लाग्ने भएकाले मोरङका संस्थागत विद्यालय बिदा
-
Banner4 years ago
गोठगाउँमा पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालय सर्ने, गोठगाउँमा आज साँझ दीप प्रज्वलन गरिने
You must be logged in to post a comment Login