फागुन २५ गते अर्थात् ८ मार्चको दिन ११० औँ अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस मनाइँदैछ । यस पटकको नारा ‘म समानताको उत्पादक हुँ, महिलाको अधिकार अनुभूति गर्दैछु’ भन्ने रहेको छ । नारी दिवसको अवसर पारी निष्पक्ष खबरले फागुन २५ गतेसम्म हरेक दिन विभिन्न क्षेत्रमा सङ्घर्षशील सुन्दरहरैंचाका केही नारीको अनुभव र सङ्घर्षको कथा पाठकसामु पस्कन लागेको छ ।

त्यसै क्रममा सुन्दहरैंचा नगरपालिका वडा नम्बर ७ की सफल किसान भगवती पराजुलीको सङ्घर्ष र सफलताको अंश यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।

विवाह गरेको २ वर्षमै श्रीमान् गुमाएकी पराजुली एक सफल किसान बनिन् । उनको परिचय किसानमा मात्रै सीमित नभएर सफल नेतृ र सफल सहकारी अभियन्तामा समेत जोडिएको छ ।

पराजुली २०३९ सालमा भोजपुरमा जन्मिइन् । २ वर्षको उमेरमा बुबाआमाको काखमा बसेर मोरङको पथरीशनिश्चरे नगरपालिकामा उनी आइन् । पथरीबाटै एसएलसी दिएकी उनको घर परिवारमा हजुरबुबा सेना र बुबा बन कार्यालयको रेञ्जर भएकाले घरमा छोराछोरीमा विभेद थिएन । सबैलाई बराबरी शिक्षा दिनुपर्छ भन्ने मान्यता थियो त्यसकै प्रभावले उनले राम्रोसँग पढ्न पाइन् ।

२०५७ सालमा माघ २ गते उनको विवाह सुन्दरहरैंचा–७ का पदम पराजुलीसँग भयो । श्रीमान् पदम नेपाल प्रहरीका जागिरे थिए । श्रीमान् जागिरे भएकाले भगवतीले आयआर्जन, सामाजिक कार्य आदिमा सोच नपुग्दै छोरीको जन्म भयो । तर त्यो खुशीयाली साट्न नपाउँदै अर्को कहालीलाग्दो परिस्थितिको समना उनले गर्नुप¥यो । श्रीमान् पदम सधैँका लागि बिदा भए ।

२०५९ साल पुस २४ गते घटनाको समाचार आउनासाथ उनी मूर्छा परिन् । २० वर्षकै उमेरमा एकल भइन्, साथमा थिइन् ६ महिनाकी छोरी । पदमको सवारी दुर्घटनामा परी मोरङको हरंैचामा दुखद निधन भयो । त्यो दिन सम्झँदा अझै उनका आँखामा आँशु रसाउँछन् ।

तर आँशुलाई हटाएर समाजमा केही गर्नुपर्छ भनी उनको मन परिवर्तन हुन थाल्यो । श्रीमान्को कमाइमा आश्रित उनलाई छोरीको लालनपालनसँगै घरव्यवहार र आयआर्जनको बाटो खोज्नुपर्ने चुनौती देखा प¥यो ।

‘श्रीमान्को मृत्युपछि महिलामा डिप्रेसन हुने, पीडा हुने, आत्तिने, अनि आफ्नो जिन्दगी नै सकियो जस्तो लाग्ने धेरैलाई हुन्छ’, उनले भनिन्, ‘तर आफँैले आफैँलाई सहज बनाएर जानुपर्छ ।’ २०६४ सालमा संविधान सभाको चुनावमा भोट हाल्न निस्किएपछि केही व्यक्तिको उत्प्रेरणालाई लिएर उनी अघि बढ्दै आइन् ।

राजनीतिक र सामाजिक चेतनाको विकास भयो । गाउँ विकास कार्यक्रम शुरु भयो र एउटा समूह निर्माण भयो । समूहमा पैसा जम्मा हुन थाल्यो । २०६९ सालमा मोरङको तत्कालीन सुन्दरपुर गाविसमा हेफर इन्टरनेशनलको कार्यक्रम आयो । त्यो समूहमा २१ जना पिछडिएका महिला भएको समूहको लिडर भएर अघि गइन् । खोलामा काम गर्ने महिलालाई लिएर उनी तालीममा गएकी थिइन् । ४ दिनको सो तालीमबाट ल्याप्चे लगाउने १५ जना महिलालाई लेख्न सिकाइन् । त्यो ल्याप्चे त्यसपछि फालिदिएको उनले स्मरण गरिन् ।

२०७० सालमा समूह बनाएर ६ ओटा बाख्राबाट बाख्रापालन शुरु गरिन् । त्यसको दर्ता २०७१ सालमा हुँदा २५ ओटा बाख्रा थिए । अहिले ४० ओटा बाख्रा छन् । शुरुका दिनमा १ लाख रुपैयाँसम्म वार्षिक आम्दानी गरेको उनले बताइन् ।

सफल कार्य गरेबापत उनले जीटीए अवार्ड पाइन् । त्यसपछि २ बिघा जग्गा भाडामा लिएर केरा खेती गरिन् । वार्षिक ८ लाख रुपैयाँ उनी केरा खेतीबाट कमाउँछिन् ।

पछि सबै समूहलाई हेफरले सहकारीको अवधारणामा लग्यो । सुरक्षा समाजिक उद्यमी सहकारी बनाएर महिलालाई आर्थिक आयआर्जनमा माथि लैजान उनी सफल भइन् ।

उनले २०७४ सालको स्थानीय तहको निर्वाचनमा सुन्दरहरैंचाको वडा नम्बर ७ मा सदस्य पदमा उम्मेद्वारी दिए पनि पराजित भइन् । उद्यमीले व्यापारभन्दा कृषि क्षेत्रलाई नै अगाडि बढाउनुपर्ने उनको धारणा छ । २ हजार ७ सय महिला सदस्य भएको सुरक्षा महिला उद्यमी सहकारी संस्थाको उनी सचिवको रुपमा पनि कार्यरत छिन् ।

 

अहिले बोयर, जमुनापारी र लोकल बाख्रा पालन गरी वार्षिक २ लाख आम्दानी गर्ने उनी पछिल्लो समय कृषिबीमाले किसानलाई धेरै राहत दिएको बताउँछिन् । सरकारी अनुदान पाउन किसानले झण्झटिलो प्रक्रिया पूरा गर्नुपर्ने उनको अनुभव छ ।

किसान दिदीबहिनीलाई उनी आत्मनिर्भर हुने सल्लाह दिन्छिन् । आफू को हो भनेर चिन्नुपर्ने बताउँदै आफू जङ्गल छेउमा बस्ने हुनाले बाख्रा पालेको बताउँदै चोकमा बस्ने महिलाले बाख्रा पाल्नुभन्दा पनि त्यहाँ के गर्दा उपयुक्त हुन्छ त्यस्तै काम वा व्यवसाय गर्नुपर्ने बताइन् ।

पहिले आफूले टेक्ने धरातल बुझ्नुपर्ने उनको सुझाव छ । सामाजिक क्षेत्रमा लाग्न पैसा पनि आवश्यक हुने हुनाले आत्मनिर्भर हुन अपरिहार्य रहेको उनको बुझाइ छ । सधैँ कामलाई विभाजन गरेर समय निर्धारण गरेर अघि बढ्नुपर्छ भन्ने उनले बुझेकी छिन् ।

नारी दिवस ब्यानर र औपचारिकतामा मात्र सीमित हुनु दुःखद भएको उनको भनाइ छ ।

सम्बन्धित थप समाचार

अध्यात्ममार्फत् नेतृत्व र क्षमताको विकास गराउँदै (नारी दिवसः विशेष १)

केही गर्छु भनेर आफैँ अगाडि नआएसम्म परिवर्तन असम्भव छ (नारी दिवस विशेष– २)

यसरी मिल्यो शिक्षाप्रति ऊर्जा (नारी दिवस विशेष-३)

६८ वर्षको उमेरमा पनि स्वास्थ्य चेतना फैलाइरहेकी ‘शोभा दिदी’ (नारी दिवस विशेष–४)

बुबाको हौसला र साथीको प्रेरणाले अघि बढेकी नृत्यकार नीलम (नारी दिवस विशेष–५ )